Vesti iz sveta astronomije...

Noćas počinje ljetno računanje vremena

Tijekom noći sa subote 26. marta na nedjelju 27. marta administrativnom odlukom započeti će ljetno ukazno vrijeme. U dva sata ujutro naše će strojeve za kronološko računanje vremena trebati korigirati da pokazuju tri sata ujutro, ukoliko oni to sami ne naprave.



Radi se o dogovorenom "računanju" vremena koje se od stvarnog "Sunčevog" vremena razlikuje za jedan sat. Osnovna zamisao ljetnog ukaznog vremena je da se ujutro "uštedi" jedan sat dnevnog svjetla (dok ljudi još spavaju ili tek idu na posao, u školu) kako bi na večer ostalo više vremena za druge čovjekove aktivnosti. Taj se postupak opravdava i uštedom energije. Iako je riječ o ljetnom vremenu razdoblje njegova računanja obuhvaća i gotovo cijelo proljeće te polovicu jeseni. Kod nas ljetno ukazno vrijeme počinje zadnje nedjelje u ožujku, a završava zadnje nedjelje u listopadu. Na ideju o ljetnom računanju vremena prvi je došao Benjamin Franklin još 1784. godine, no nije jasno je li se autor poigravao s time ili ne. Ozbiljno je s tim prijedlogom pred britansku vladu izašao William Willett 1907. godine, no u stvarnosti je ljetno vrijeme po prvi puta uvedeno za vrijeme prvog svjetskog rata i to u Njemačkoj 1916. godine. Naknadno su i druge zemlje otpočele s njegovom primjenom.

Ljetno ukazno vrijeme kod nas je po prvi puta primjenjeno 1983. i tada je bilo poprilično konfuzno jer malo je tko bio siguran koliko je zapravo sati. Ubrzo je ljetno računanje vremena postalo normalno i danas zapravo i nema problema oko prebacivanja sati. Pametni strojevi koje svakodnevno koristimo kao instrumente kronološkog vremena ovu će promjenu napraviti sami, eventualno nas nekim skočnim prozorom obavijestiti da su izvršili prilagodbu.

Sve zemlje u Europi, osim Islanda koriste ljetno ukazno vrijeme. Ono se rijetko primjenjuje u tropskim zemljama jer tamo nema tako velike razlike između sati dnevnog svjetla ovisno o godišnjim dobima. Posljednjih godina nekoliko zemalja izašlo je iz ovakvog administrativnog načina računanja vremena obzirom su zaključili kako od njegove primjene zapravo i nema koristi. Bilo kako bilo, prilagodite se ukaznom ljetnom vremenu i ostavite upaljena svjetla na vozilima. Uočljiviji ste i drugim sudionicima u prometu.

Ovako glasi pravilo o tome:

Letnje vreme počinje u 02:00 časa zadnje nedelje u martu i časovnici se pomeraju jedan sat unapred (na tri sata).

Formula za preračunavanje vremena nalazi se ovde.
http://astronomija.co.rs/vreme/423-letnje-vreme.html

Ovde možete da se posetite šta su to vremenske zone.
http://astronomija.co.rs/vreme/1577-vremenska-zona-.html

https://t.co/juNtticWDK

A P O D...

Molekuli oko starih zvezda


Foto: ESA. Pomoću ESA-inog svemirskog teleskopa Heršel,
astronomi su u planetarnoj maglini Heliks otkrili molekule bitne za stvaranje vode.

Milijardama godina u jezgrima zvezda poput Sunca atomi vodonika se u procesu fuzije spajaju u atome helijuma i dalje do atoma gvožđa. Kada se vodonik istroši zvezde postaju nestabilne, šire se i na kraju odbacuju svoje spoljašnje slojeve od kojih nastaju planetarne magline. One sadrže veliki procenat lakših elemenata, kao što su ugljenik, azot, kiseonik. Ogoljeno jezgro zvezde postaje beli patuljak.

Vrući beli patuljak isijava ultraljubičaste i rendgenske zrake. Ovakvo intenzivno zračenje može da razori molekule nastale u ovom procesu ili ograniči njihovo stvaranje u prstenastim pramenovima na periferiji planetarnih maglina.

Astronomi su pomoću ST Heršela otkrili da molekuli OH+, značajni za formiranje vode opstaju u ovako surovom okruženju, a možda i nastaju zahvaljujući njemu. Visoka energija UV I X zraka omogućava hemijske reakcije u kojima nastaju molekuli.

Kompozitna slika Heliks magline snimljena Hablovim teleskopom u optičkom delu spektra i Heršelovim teleskopom na talasnoj dužini od oko 250 mikrometara identifikuje OH+, molekulski jon.

Detaljnije na: ESA

Rusija i Evropa poleteli na Mars!

Projekat „ExoMars“ predstavlja najnoviji pokušaj da se razreši jedna od najpopularnijih i najintrigantnijih misterija današnje nauke – da li postoji život na Marsu. Prvobitno zamišljena u Evropi kao rover-misija, „ExoMars“ je ubrzo podeljen na dva programa koja su zajedničkim snagama vodili ESA i NASA. Odloživši planove za donošenje uzoraka sa Marsa za sledeću deceniju, „ExoMars“ je postao najnapredniji poduhvat za istraživanje Crvene planete u toku ove decenije. Međutim, 2011. NASA se nenadano povukla iz avanture, pa se tako čitava misija našla pred otkazivanjem, sve dok Rusija nije ponudila svoje rakete za dvostruku misiju.



U ponedeljak 14. marta u 8:31 po našem vremenu državna korporacija Роскосмос je lansirala evropsku automatsku stanicu „ExoMars 2016“ raketom „Протон-М“/“Бриз-М Фаза III“ koja je uzletela sa rampe ПУ-39 lansirnog kompleksa №200 bajkonurskog kosmodroma. „ExoMars 2016“ uključuje orbitni modul TGO (Trace Gas Orbiter) za proučavanje Marsove atmosfere i sletnu kapsulu EDM (Entry, Descent and Landing Demonstrator Modul) „Schiaparelli“. Obe letilice će stići na odredište tokom oktobra. „ExoMars 2016“ je prva misija rusko-evropskog programa za istraživanje Marsa, koja će se 2018. nastaviti misijom „ExoMars 2018“ s planom da na površinu crvene planete odnese jedan rover.

„ExoMars TGO“ bi trebalo jednom za svagda da razreši misteriju Marsovog metana. Ovo je bio prvi put od 1996. da je za jednu međuplanetnu misiju korišćena raketa „Протон“ i prvi put da je dodatni stepen „Бриз-M“ korišćen za ovakav tip misije (do sada je za ovu svrhu upotrebljavan kerolox „Блок-Д“ kompanije РКК „Энергия“). „Бриз-M“ je izvršio četiri paljenja motora – od uobičajenih pet – da bi postavio sondu na trajektoriju bega. „ExoMars 2016“ je postigao neophodnu brzinu 14. marta oko pola 9 uveče, pola dana od starta misije. Nakon odvajanja „ExoMarsa“, stepen „Бриз-M“ je izveo nekoliko manevara da bi izbegao sudar s Marsom, budući da pre lansiranja nije sterilisan. Bilo je to drugo lansiranje „Протона“ u 2016. godini i 411. u njihovoj istoriji



Preuzmite e-knjigu u PDF formatu
(43 strane, 12,2 MB)
http://astronomija.co.rs/images/stories/Astronautika/exomars/2016/6/ExoMars.pdf

https://t.co/qmTZfjDGbA

A P O D...

Dragulji na nebu ovih noći

Rano ujutro u ponedjeljak rijetki će od nas u Hrvatskoj požuriti sa ustajanjem (pošto je katolički Uskrs) no oni koji to ipak učine sat ili dva prije svitanja imati će prigodu vidjeti „nebeske pisance“ u vidu Mjeseca i Marsa koji će se naći jedan blizu drugoga. Slijedećeg (radnog) jutra, u utorak, Mjesec će se pak nalaziti blizu Saturna.



Na nebu neće doći do sudara no prigoda je to golim okom vidjeti dvije planete koje će nam Mjesečeva blizina pomoći pronaći čak i ako smo potpuni stranci u snalaženju među zvijezdama. Navečer pak, visoko iznad istočnog obzora očekuje nas trenutno najsjajnija planeta Jupiter koja će markantno „vladati“ nebom još tjednima.

Neovisno jeste li pripadnik istočne ili zapadne grupacije koja slavi Uskrs ili ste pobornik mišljenja kako podrijetlo Uskršnjih blagdana ima izvorište u vidu priče o božici Ištar, nebo ne pravi razliku. Ono je tu za sve nas ma kojeg uvjerenja bili.

Author: Marino Tumpić

Evropski sajam obrazovanja i zapošljavanja | Svet nauke



Studentska organizacija Istek – lokalni komitet Beograd će 13. aprila na Elektotehničkom fakultetu organizovati „Open Day” – evropski sajam obrazovanja i zapošljavanja na kojem će se okupiti studenti elektrotehnike i računarstva iz cele Evrope i predstavnici vodećih kompanija i univerziteta iz ovih oblasti.

„Open Day” je projekat koji se svake godine održava u sklopu najveće međunarodne konferencije Udruženja studenata elektrotehnike Evrope – Istek i ove godine je čast organizovanja ovakvog sajma pripala lokalnom komitetu Beograd. Svi studenti koji traže posao ili priliku za stručnu praksu, ili pak žele da nastave studije u inostranstvu, pozvani su da 13. aprila posete Zgradu tehničkih fakulteta. Predstavnici univerziteta i kompanija će u sklopu prezentacija i razgovora sa posetiocima predstaviti mogućnosti koje nude studentima.

“U pitanju je stručni sajam namenjen studentima elektrotehnike i računarstva i velika nam je čast što se nakon Minhena, Atine, Madrida i Talina, ove godine on organizuje u Beogradu. Pored uspešnih kompanija iz ovih oblasti svoje programe će predstaviti i veliki broj evropskih univerziteta, te će naši studenti biti u prilici da se upoznaju sa mogućnostima koje oni pružaju na jednom mestu i da uporede uslove studiranja. Zbog toga bih pozvala sve studente da iskoriste ovu priliku kako bi ostvarili bolje kontakte sa budućim kolegama i poslodavcima i dobili više informacija o svemu što ih interesuje”, poručila je Bojana Mihajlović, student četvrte godine i glavni organizator ovog projekta.

Sajam će imati i edukativni aspekt. U okviru njega biće održane stručne radionice od strane StartIt centra koji podržava domaću IT zajednicu i razvoj startup-ova, i treninzi koji bi mogli da pomognu studentima završnih godina u potrazi za poslom.

O radu Isteka i o samoj važnosti ovakvih događaja govori i bivši dekan Elektrotehničkog fakulteta u Beogradu prof. dr Branko Kovačević, koji je izjavio: „Studenti Elektrotehničkog fаkultetа preko studentske orgаnizаcije Istek uključeni su u evropske tokove obrаzovаnjа. Želimo dа strаni studenti posećuju nаšu zemlju i dа se kаsnije sа zаdovoljstvom vrаćаju i rаzvijаju sаrаdnju sа nаšim budućim inženjerimа, а u svetlu evropskih integrаcijа, unаpređuju i аkаdemsko obrаzovаnje i pospešuju nаšu privredu. Istek je napravio značajne rezultate kada je studente iz Evrope i regiona doveo u Beograd i uspostavio lične i profesionalne kontakte. Naš Univerzitet je zahvaljujući tome postao još značajniji i prisutniji u međunardnoj zajednici”.

Više informacija kao i učesnike možete pronaći ovde.
http://www.eestec.com/

https://t.co/2p24ZKGk77

A P O D...

Da li je ’ExoMars 2016’ mogao da eksplodira

U toku slanja mog poslednjeg teksta o uspešnom lansiranju rusko-evropskog „ExoMarsa“, stigla je vest da je bukvalno u poslednjim trenucima po odvajanju sonde od rakete došlo do eksplozije na dodatnom stepenu „Бриз-М“! Šta se tačno dogodilo?



Nikad do sada nisam pisao o nekoj misiji dva teksta za redom. Ali me ovo zaintrigiralo, pogotovu što se pominje „Бриз-M“. On je krivac za najveći broj pripisanih neuspešnih lansiranja rakete-nosača „Протон“ u poslednjih deset godina.

Sonda „ExoMars 2016“ je lansirana raketom „Протон-M“ 14. marta sa Bajkonura. Iako brod tek treba da stigne do Marsa i onda pokuša da ispuni svoju misiju, nema sumnje da je uzletanje i nešto kasnije ulazak na trajektoriju ka Marsu bio jedan od najstresnijih faza misije. Ali čuju se glasovi da je sonda za dlaku izbegla sudbinu „Фобос-грунта“[1] i da je moglo da se desi da nikad ne napusti Zemljinu orbitu – bar ne u jednom komadu! I da je IV stepen rakete „Бриз-M“ možda eksplodirao neposredno pošto je četvrti put upalio motor i poslao sondu put Marsa. Kako to znamo? Pa pogledajsledeći gif:

[1] Ovaj brod je bio lansiran raketom „Зенит-2SB“, koja je koristila Lavočkinov dodatni stepen „Фрегат-SB“. Taj dodatni stepen je bio krivac zbog gubitka 2014. evropskih navigacionih satelita „Galileo“, ali su kasnije izvedena tri uspešna lansiranja sa ukupno 6 „Galileo“ satelita. Bilo je to tek drugo lansiranje rakete „Зенит-SB“.



Preuzmite e-knjigu u PDF formatu
(9 strane, 2,1 MB)
http://astronomija.co.rs/images/stories/Astronautika/exomars/2016/6/ExoMars%20explozija.pdf

Tribina “Energija, klima, opstanak”

U sklopu aktivnosti na festivalu “Nauk nije bauk 8”, u Velikoj sali Univerziteta u Nišu u petak 1. aprila 2016. godine, sa početkom, u 18 časova, održaće se tribina ”Energija, klima, opstanak”.



Na tribina će biti razmatrana pitanja koja su od vitalnog značaja za razvoj, ali i opstanak savremene civilizacije. Najpre, tu je problem energetskih potreba, koje su sve veće, a prema analizama brojnih naučnika, resursi tradicionalnih (pre svega fosilnih) izvora energije su u velikoj meri pri kraju. To nameće potrebu da se u većoj meri otkrivaju i eksploatišu novi energetski izvori, koji će nadomestiti manjak energije. Sa druge strane očekuje se da oni ublaže ili obustave dalju devastaciju životne sredine, za koju se smatra da je ugrožena delovanjem ljudi. Brojni klimatolozi (pre svega oni koji su uključeni u Međuvladin panel za klimatske promene, IPCC) smatraju da je proces otopljavanja klime upravo izazvan ljudskim aktivnostima i da njihov dalji nastavak u velikoj meri ugrožava opstanak ljudi i živog sveta na Zemlji. Tome u prilog idu i analize koje pokazuju da je u toku tzv. šesto masovno izumiranje živog sveta na našoj planeti. Sa druge strane, nije mali broj ni onih naučnika koji smatraju da promene klime nisu “monotono rastuće” i da za trenutnu klimatsku situaciju nisu presudne ljudske aktivnosti, već da se radi o prirodnom procesu, koji će se neminovno promeniti.

Učesnici tribine biće dr Tomislav Pavlović, redovni profesor Departmana za fiziku PMF-a u Nišu i inostrani član Akademije nauka i umjetnosti Republike Srpske i Akademije nauke visokog obrazovanja Ukrajine, dr Jelka Crnobrnja-Isailović, redovni profesor Departmana za biologiju i ekologiju PMF-a u Nišu, dr Milan Radovanović, viši naučni saradnik Geografskog instituta “Jovan Cvijić” SANU i dr Dragan Gajić, redovni profesor Departmana za fiziku PMF-a u Nišu, koji će ujedno biti i moderator na tribini. Nakon izlaganja učesnika, predviđena je diskusija na kojoj će se raspravljati o otvorenim pitanjima iz problematike na koju se tribina odnosi. Prisustvo tribini je slobodno.

Author: Milan Milošević

https://t.co/DRIQPmTP4W

A P O D...

 Približavanje Saturnu i Neptunu

Većina zaljubljenika u kosmos je, poput mene, postala pomalo razmažena. Navikli smo na divne slike kosmosa, kometa, asteroida, planeta i njihovih satelita, uspešnih lansiranja i raznih kosmičkih brodova … Zaboravljamo da je to samo šlag, najbolje od najboljeg, a da more fotografija iz raznoraznih razologa nije uspelo ili nije za svakodnevnu upotrebu.

U leto 1977. godine NASA je u razmaku od dve nedelje lansirala dve međuplanetne robotske sonde klase „Mariner“, koje su pred lansiranje nazvane „Voyager 1 i 2“. O njima se danas sve zna. Obe sonde su i danas žive i radiće sve dok njihovi nuklearni izvori budu proizvodili dovoljno struje – biće to još makar 10-15 godina. I pored obilja naučnih podataka, mnogi se ipak najbolje sećaju neverovatnih fotografija u boji dalekih planeta, od kojih neke više nikad nisu bolje slikane.

Kako je to putovanje od pre 35 godina ostalo zabeleženo? Ne zaboravi da su sve slike bile skenirane na samim letilicama i pretvarane u digitalni signal, koji je putovao do Zemlje milijardama kilometara i hvatan ogromnim antenama, iako je signal bio snage reda veličine 10-16 vati! Onda se taj signal obrnutim procesom pretvarao u fotose. Recimo, do kraja misije na Neptun, na Zemlju je stiglo preko 5 biliona bita naučnih informacija – to je jednako količini informacija koje sadrži preko 6000 kompleta „Enciklopedije Britanike“, ili ~1000 bita informacija po glavi svakog stanovnika naše planete.

Danas su to skoro zaboravljene informacije, raštrkane po arhivama i institutima. Verovao ili ne, u obradi tih fotografija najdalje je otišla amaterska zajednica onih koji se time bave. Naleteo sam na amatera Iana Regana, koji je prikupio mnoštvo fotografija i od njih za svaku planetu napravio filmove.

Pogledajmo Saturn onako kako ga je „Voyager 2“ video tokom prilaska planeti u avgustu 1981. Film se sastoji od 600 fotografija, a svaki frejm je zapravo mozaik od 4 slike koje je pravila uskougaona kamera kroz čist filter. Boje su nastale ranijim snimanjem kroz narandžasti, zeleni i ultraljubičasti filter. „Voyager“ je namerno „isekao“ centralni deo Saturnovog diska da bi se bolje videli zagonetni prstenovi.

https://vimeo.com/106046991
Saturn and its Rings in Widescreen (Voyager 2, August 1981) from Ian Regan on Vimeo.

To kao da mu nije bilo dovoljno već je Ian Regan sličan posao odradio i za Neptun. „Voyager 2“ je proleteo pored njega 25. avgusta 1989. Ovde je Regan upotrebio dugi niz slika koje su napravljene kroz različite filtere tokom prilaska planeti u julu i avgustu 1989. On ih je tako složio da mogu da se gledaju kao film. Potrebno je daleko mnogo posla da bi se dobio isti film ali u boji. „Voyager 2“ je slao slike na Zemlju onako kako ih je snimao, tako da je brzina frejmova bila limitirana brzinom slanja slika: slike su pravljene približno svakih 5 minuta. Praznine u slikanju su nastale kada je „Voyager 2“ okretao svoju kameru da bi snimio ostale ciljeve u Neptunovom sistemu (prstenove i mesece). I sam ćeš uočiti da mnoge slike nisu takve da vi bile interesantne za nas, ali su za naučnike tada – a i danas – pravo blago.

https://vimeo.com/158240790
[i]Neptune — Voyager 2 Approaches (ROUGH DRAFT) from Ian Regan on Vimeo.

Petnički seminar za nastavnike biologije

Istraživačka stanica Petnica je protkelog vikenda organizovala nastavnički seminar iz evolucione biologije namenjen nastavnicima biologije i srodnih predmeta u gimnazijama i srednjim stručnim školama.



U periodu od 25. do 27. marta 2016. godine u kampusu Istraživačke stanice Petnica eminentni stručnjaci iz zemlje i inostranstva predstavili su najnovija naučna saznanja iz oblasti usko povezanih sa evolucionom biologijom, kao što su sintetička biologija, genetički inženjering i imunologija.

Učesnici su imali priliku da unaprede metode nastave kroz diskusije, debate, anotiranje članaka i kritičku analizu medijskih sadržaja.Tokom programa je kreirana i testirana baza praktičnih resursa, digitalnih tehnologija, i modernih metoda nastave, koja će učesnicima pomoći u suočavanju sa nažalost sve jačim uplivima kreacionizma, pseudonauke i protivnika vakcinacije u medije, ali i u učionice.

„Zainteresovanim nastavnicima će prezentovani sadržaji i stečene dodatne kompetencije omogućiti da postanu još aktivniji i efikasniji učesnici javnih diskusija kako o konkretnim temama seminara, tako i o evolucionoj biologiji uopšte.“ – kaže Tomica Mišljenović, rukovodilac Programa biologije u Istraživačkoj stanici Petnica.

Teme koje su obrađene na seminaru, kao i dostupni materijali značajno će doprineti osavremenjivanju i atraktivnijem predstavljanju evolucione biologije i srodnih naučnih oblasti u

redovnoj nastavi, ali i radu sa posebno zainteresovanim i motivisanim učenicima.

Seminar je za učesnike bio potpuno besplatan zahvaljujući finansijskoj podršci Evropskog društva za evolucionu biologiju (ESEB).

Istraživačka stanica Petnica je evropska prestižna instirucija koja se bavi razvojem naučne kulture, naučne pismenosti, obrazovanja i kulture. Njene aktivnosti su najvećim delom usmerene na mlade - na učenike i studente, kao i na obuku nastavnika u novim tehnikama, metodama i sadržajima u oblasti nauke i tehnologije.

Author: Nikola Božić

Veličine i jedinice

http://astronomija.co.rs/nauka/fizika/10209-velicine-i-jedinice

https://t.co/l2gFIwJXQm

A P O D...

Izložba “ART & SCIENCE” | Svet nauke



Domaći i inostrani umetnici izlagaće tokom aprila svoje radove u Kulturnom centru Beograda u okviru projekta Evropska mreža digitalne umetnosti i nauke

Tokom aprila, Centar za promociju nauke organizuje izložbu „Art&Science“ u okviru projekta Evropska mreža digitalne umetnosti i nauke. Izložba će trajati od 7. do 27. aprila u Kulturnom centru Beograda, a na njoj će biti predstavljeni radovi domaćih i inostranih umetnika.

Evropska mreža digitalne umetnosti i nauke (European Digital Art and Science Network) je projekat finansiran kroz program Kreativna Evropa Evropske komisije.
Na nacionalnom nivou, CPN producira dva prvonagrađena rada u okviru selekcija za 2015. i 2016.

Pobednici za 2015. godinu su Aleksandra Jovanić i Bogdan Stefanović, čiji se radovi premijerno prikazuju na ovoj izložbi. Pored njih, prva Art & Science izložba u Srbiji predstavlja i radove Žizele Nunjes iz Portugala, Vernera Jauka iz Austrije i Sedrika Brandilija iz Francuske, kao i Meta Pajka iz Velike Britanije, koji izlaže pod nazivom Universal Everything.

Koordinator projekta je Ars elektronika iz Linca (Ars Electronica), a pored Centra za promociju nauke iz Beograda, partneri su i Sajens geleri iz Dablina (Science Gallery), DžiVi art iz Londona (GV Art), Laboral iz Hihona (LABoral), Etopija iz Saragose (Etopia), galerija Kapelica iz Ljubljane i DIG galerija iz Košica.

Tri najznačajnije evropske naučne institucije – CERN, Južna evropska opservatorija (ESO) i Evropska svemirska agencija (ESA) – u jedinstvenom su spoju sa osam kulturnih i naučnih tačaka Evrope sa ciljem uspostavljanja novog, relevantnog modela povezivanja i predstavljanja nauke i umetnosti.

Kroz ovaj projekat, svet neograničene i slobodne digitalne umetnosti susreće se sa struktuiranim i čvrstim sistemom savremene nauke, u pokušaju stvaranja jedinstvenog doživljaja naizgled suprotstavljenih disciplina.

Istražite više o projektu Evropska mreža digitalne umetnosti i nauke.
http://cpn.rs/artandscience/

Promena klime na Plutonu...

http://astronomija.co.rs/sunev-sistem-74117/planete-patuljci/10214-promena-klime-na-plutonu

https://t.co/kYSSyLY67P

A P O D...

Zum u centar galaksije do crne rupe

U centru naše glaksije, u sazvežđu Sagittarius (Strelac) nalazi se masivna crna rupa sakrivena iza debelih naslaga gigantskih oblaka prašine. Koristići infracrveni teleskop naučnici su, međutim, u stanju da vide kroz prašinaste oblake i tokom protekle decenije uspeli su da zabeleže svojm kamerama masiivno telo koje orbitira supermasivnu crnu rupu. Pogledajte.

Umetnost svemira - oblak gasa prilazi crnoj rupi...

Šta se dogodi kada oblak gasa prođe pored crne rupe? U estetskom smislu dogdi se kosmička umetnost. Pogledajte simulaciju.

Gasovita planeta otkrila svoje jezgro

Minijaturni svet planete udaljene oko 30 svetlosnih godina od Zemlje mogao bi da krije egzotične pojave poput kiše dijamanata ili ključalih okeana.

Do jezgra unutar gasovitih planeta – poput Neptuna ili Urana u našem Sunčevom sistemu – često je veoma teško dospeti zbog neprovidnih oblaka gasa koji ga okružuju.

Ali, grupa astronoma nedavno je pomoću NASA-inog teleskopa Habl i opservatorije Čandra uspela da uoči isparavanje velikog oblaka vodonika oko planete GJ 436b.

Uprkos tome što zbog ‘repa’ podseća na kometu, potvrđeno je da je u pitanju planeta, jedina te vrste do sada zabeležena. Ona obilazi oko crvenog patuljka, a od Zemlje je veća 22 puta.



Iako naučnici ističu da će proći mnogo vremena pre nego što se jezgro jasnije ukaže, navode da su srećni zbog ukazane prilike za istraživanje ovog neobičnog fenomena.

"Količina gasa koja se širila od planete prosto me je zapanjila”, izjavio je David Eernrajh, astronom opservatorije na Univerzitetu u Ženevi u Švajcarskoj.

NASA je u septembru objavila animaciju koja pokazuje kako od ovih jezgara mogu nastati nastanjive egzoplanete, slične Zemlji:

https://t.co/Y2mv37fbIc

A P O D...

 Imaš fotku – pokaži ju svijetu i osvoji vrijednu nagradu

Sudjelujmo na VII međunarodnom „Zemlja i Nebo“ foto natječaju



Od 22. marta do 22. aprila otvoren je sedmi po redu međunarodni foto natječaj koji ima za cilj ukazati na važnost noćnog krajobraza - zaštitu noćnog neba („The 2016 International Earth and Sky Photo Contest“). Nema ograničenja po pitanju starosne dobi, zemlje boravišta ili stručnosti sudionika natječaja koji se organizira u sklopu Globalnog mjeseca astronomije u organizaciji institucije Astronomi bez granica. Događanje je koordinirano od strane The World At Night (TWAIN) i National Optical Astronomy Observatory (SAD). Pobjednici natječaja biti će poznati sredinom ili krajem svibnja a slijede im i vrijedne nagrade.



Važno je da se na autorskim fotografijama nastalim poslje 01. januara ove godine nalaze elementi koji obuhvaćaju nebo (Mjesec, planete, zvijezde..) i zemlju (povijesne ili moderne građevine, zanimljivi lokaliteti..) a radove se može prijaviti u dvije kategorije; Ljepote noćnog neba i Stop svjetlosnom zagađenju. Broj radova po pojedinom autoru ograničen je na pet fotografija. Na ovom linku nalaze se detalji koje autori moraju ispoštivati kod slanja fotografija; www.twanight.org/newTWAN/news.asp?newsID=6107 (obratiti pažnju na pasos sa podnaslovom „How to submit“). Fotografije i materijali pristigli na ovaj natječaj prethodnih godina objavljeni su u svim vodećim svjetskim medijima. Radi ozbiljnosti pristupa od sudionika se traži nekoliko minuta utrošenog vremena kako bi proučili materijale i smjernice natječaja a time i izbjeglo „slanje baš svega i svačega“ a bez usvajanja elementarnih informacija o projektu.

Edukativni element natječaja ima za cilj ukazati na ljepote noćnog neba te na rastuće svjetlosno zagađenje koje devastira noćni krajobraz uz negativan učinak na ekosustav i čovjeka. Nestanak noći radi nepotrebnok i prekomjernog osvijetljenja u vidu svjetlosnog zagađenja smatra se jednim od najvažnijih ekoloških problema današnjice. Usto, valja naglasiti kako je saniranje svjetlosnog zagađenja jeftinije od njegova egzistiranja. Jedino je to zagađenje za koje je potrebno manje novaca nego što je potrebno utrošiti da bi ono nastalo! Nažalost, kod nas smo još uvijek svjedoci da se raznorazni svjetlosno-devastatorski projekti prikazuju kao nešto jako lijepo i jako vrijedno, usprkos Zakonu koji regulira tu problematiku.

Pokažimo ljepotu našeg noćnog krajobraza čitavom svijetu, sačuvajmo noćno nebo za nas i generacije koje dolaze. Noć nije bauk, ona je sastavni dio dana i čini noćno-dnevnu ravnotežu potrebnu ekosustavu i netreba ju (pre)osvijetliti. Umjetna rasvjeta je civilizacijska nužnost i potreba, zadržimo ju upravo u tom segmentu da nam služi a ne da uništava pogled na iskonsko noćno zvjezdano nebo.



Author: Marino Tumpić

Periodična kometa 252P/LINEAR

Tiho rano jutro, mirno bez vjetra, nebo veoma vedro obasjano mjesečinom. Mjesec nisko na jugo-jugoistočnom nebu u fazi druge četvrti u sjeverozapadnom dijelu sazviježđa Strijelca. Od Mjeseca 18° zapadno u Zmijonoši je Saturn, a 9° zapadnije preko gramice u Škorpiji nalazio se crvenkasti Mars. Teleskopom reflektorom ''Šeliak'' (120/900mm) potražim kometu 252P/LINEAR koja se po efemeridama nalazila blizu zvijezde Ksi Zmije (Serpentis). Nakon malo dužeg osmatranja zbog mjesečine, kroz okular pri 45x uočim kometu kao veoma difuznu, jednoliku mrljicu. Okrugla, velika 6' bez jasno uočljivog središta i zvjezdastog jezgra (DC=1). Nalazila se 1,6° sjeverozapadno od zvijezde Ksi Zmije (3,5 mag). Sjaj komete zbog njene difuznosti i veličine, nizine nad brdom i mjesečine; procjenim na 7,6 magnitudu. Mjesečina je veoma otežavala njeno uočavanje jer je sjajni Mjesec bio 11,5° jugoistočno. Periodična kometa 252P/LINEAR jutros je bila udaljena od Zemlje 0,06 astronoskih jedinica (a.j.) a od Sunca 1,02 a.j.



Kometa je bila u perihelu 15. marta 2016. udaljena od Sunca 0,99 a.j., a 22. marta 2016. prošla je veoma blizu Zemlje, na samo 0,03 a.j. (4,5 miliona kilometara). Tada se vidjela sa južne hemisfere i dosegla sjaj pete magnitude. Zbog blizine Zemlji, kometa se prividno brzo kreće u pravcu sjevera.

Ova kometa je otkrivena 7. aprila 2000. godine metarskim teleskopom projekta LINEAR (Lincoln Near-Earth Asteroid Research project) kada je bila sjaja 18-e magnitude. Utvrđeno je da se radi o periodičnoj kometi sa periodom obilaska oko Sunca od 5,4 godine i perihelnom udaljenosti od 1,00 a.j. Kometa je veoma slabog apsolutnog sjaja jer se radi o malenom tijelu. Proračuni orbite komete su pokazali da je u sadašnju orbitu došla u februaru 1987. godine nakon bliskog prolaza pored planete Jupiter (0,15 a.j.), odnosno prolaza kroz gravitacino polje planete. Kometu je ponovo otkrila ekipa Spacewatch teleskopa 9. juna 2011. kada je bila 23. magnitude.



Author: Miro Ilić

Gužva u Škorpiji

Na dan konjukcije Meseca, Marsa i Saturna 29. marta 2016, imao sam srece da je jutro bilo potpuno vedro. Na zalost, u zurbi na posao nisam imao vremena da biram bolji objektiv niti da odem na obliznju livadu, ali sam ipak uspeo da snimim Antares tako da se vidi njegova crvena boja. No, za taj snimak morate potpuno zamraciti sobu.
Ljubomir Pavković
Kanada