Rečnik likovnih pojmova

A

AKVAREL

Slikarska tehnika kod koje voda služi za rastvaranje boje. Kroz namaze boje providi se belina papira.

ALABASTER

Poluprozirni, sitnozrnasti mekani kamen žućkaste boje. Alabasterom se naziva i vrlo tvrda vrsta kvalitetnog gipsa.

AL SEKO

Tehnika slikanja na suvoj zidnoj površini.

AMFORA

Glinena posuda trbušastog oblika sa dve drške, ukrašena ornamentima i slikama. Upotrebljavala se za ulje i vino.

ARABESKA

Stilizovani ornament isprepletanih linija, geometrijskih figura i biljnih motiva.

ARHITEKTURA

Grana likovne umetnosti; umetnost projektovanja i oblikovanja prostora, odnosno zgrada različitih namena.

ASOCIJACIJA

Vezivanje predstava na taj način što jedna predstava, kada se pojavi, izazove u svesti i neku drugu.

ATELJE

Radionica likovnog umetnika.

AUTOPORTRET

Crtež, slika ili skulptura u kojoj umetnik prikazuje svoj lik.

____________________________



Grčka amfora



Amfora (restaurirana)



Arabeska

B

BAROK

Stil evropske umetnosti koji se razvio iz visoke renesanse. Obeležje baroka je menjanje pravih linija u krive i svih oblika (renesanse) koji teže da izraze snagu, maštu i raskoš.

BAJC

Tečni crtaći materijal mrke boje dobijen rastvaranjem u vodi suve zelene kore orahovog ploda.

BATIK

Tehnika bojenja tkanine pomoću pokrivanja i skidanja voska. Poreklom sa ostrva Jave u Indoneziji.

BETON

Materijal u građevinarstvu. Mešavina cementa, peska, šljunka i vode.

BISTA

Vajarsko delo koje pokazuje gornji deo ljudskog tela - poprsje.

BOJA

Utisak koji se zračenjem svetlosti sa nekog tela stvara u našem oku; slikarsko sredstvo i slikarski materijal.

BROKAT

Teška svilena tkanina na kojoj su srebrnim, zlatnim ili svilenim nitima utkani nisko-reljefni ukrasi.

BRONZA

Metal, legura bakra i kalaja koja se upotrebljava za odlivanje vajarskih dela.
__________________________


Rezbareni sto - Barok, Period: 1705.
_______________
Nastavak sledi (V)

V

VAJARSTVO (kiparstvo, skulptura)

Vajarstvo je grana likovne umetnosti u kojoj je plastični (trodimenzionalni) oblik predmeta izveden u nekom materijalu (kamen, drvo, bronza i dr.).

VEZIVO

Lepak raznovrsnog porekla kojim se vezuje obojeni prah (pigment).

VIZANTIJSKI STIL

Umetnički stil srednjeg veka na jugoistoku Evrope.

VINJETA

Ukrasni crtež ili stilizovana slika u tekstu. Ovim imenom nazivaju se i mali crteži i slike u knjigama i novinama.

VISOKA ŠTAMPA

Grafička tehnika kod koje matrica premazana bojom ostavlja otisak sa ispupčenih raznih delova površine.

VITRAŽ (vitro)

Slika komponovana od delova raznobojnog stakla koje se pri sastavljanju slike umeće u olovne okvire.

__________________________



digitalmandrak (skulptura, drvo)

G

GALERIJA

Kulturno-prosvetna ustanova u kojoj se sakupljaju, proučavaju, čuvaju i izlažu umetnička dela

GVAŠ

Slikarska tehnika koja se izvodi pomoću neprozirnih vodenih boja, često pomešanih sa belom.

GIPSOREZ

Grafička tehnika visoke štampe. Na ravnoj gipsanoj ploči urezuje se crtež. Posle nanošenja štamparske boje na ploču, sa neodstranjene, ispupčane površine gipsa otiskuje se crtež na papir.

GLINAMOL

Nova vrsta mase za modelovanje - vajanje. Odmah je upotrebljiva (lako se gnječi) i jednostavno se oblikuje. Nakon upotrebe očvršćava na vazduhu, te se posle nekoliko dana sušenja može dodatno mehanički obradjivati - brusiti, turpiajti, lepiti, obojiti.

GOTSKI STIL

Stil u umetnosti srednjeg veka na zapadu Evrope. Osobine stila su vertikale i šiljati oblici u arhitekturi.

GRANIT

Kamen zrnaste strukture.

GRAFIKA

Grana likovne umetnosti u kojoj se crtež ili slika umnožava tehnikom otiskivanja; gerafikom se još nazivaju otisnuti grafički listovi (dela) nastala različitim tehnikama otiskivanja.

GRIFON

Fantastična mistična krilata životinja sa telom lava ili zmije i glavom orla. Najčešće se nalazi na olucima antičkih i srednjovekovnih hramova.

GUMIARABIKA (gumiarabikve)

Lepilo, vezivo u slikarstvu i grafici



Notre Dame de Paris (gotski stil)

D

DADAIZAM

Pravac u likovnoj umetnosti nastao krajem I svestkog rata u Švajcarskoj. On negira svaku logiku i bilo kakve razuumne misli u likovnoj umetnosti. Služi se cinizmom, besmislom i anarhijom. On je protest protiv besmislenog krvoprolića i teži da obori sve vrednosti civilizacije.



DEKOLAŽ

Likovni princip koji u likovnoj umetnosti označava menjanje potrošenih materijala putem cepanja, brisanja, spaljivanja, premazivanja boje, brisanja delova fotograifje, presovanje potrošnih predmeta svih vrsta radi svesnog i kritičkog usvajanja stvarnosti.

DEKOLAŽ-HEPENING

Akcija koju pobudjuje svest uništavajući materijal do neupotrebljivosti s namerom da ukaže na to da slična zbivanja postoje i u svakidašnjem životu.

DIVIZIONIZAM

Tehnika i pokret u impresionizumu. Umetnik nanošenjem bojenih tačkica stvara optičke utiske lepršavosti, svetlucanja i celine bojenih površina.



DORSKI STIL

Arhitektonski najstariji stil antičke Grčke. Odlikuje se jednostavnim stubovima bez podloge koji se od podnožja ka vrhu sužavaju.



Najpoznatiji dorski hram je Partenon na Atenskoj Akropoli iz 5. st. pne.

DRVOREZ

Grafička tehnika visoke štampe. Na ravnoj drvenoj ploči urezuje se crtež; posle nanošenja štamparske boje na ploču - matricu, sa neodstranjene ispupčene površine drveta otiskuje se crtež na papir.

E

EKOLOŠKA UMETNOST

Umetnost koja uzima celu prirodu i prostore ljudskog života i radi kao umetničku materiju. Umetničko delo se stvara u prostoru, pejzažu, životnom ambijentu.

EKSPRESIONIZAM

Umetnički pravac početkom XX veka. Glavni cilj je da izrazi ono što je u unutrašnjosti, srcem i dušom vidjeno, doživljeno; izražavanje jakih ličnih osećanja, raspoloženja i reagovanja na život.



Rano proljeće, Karl Schmidta-Routluffa



Tomislav Markovic



Apstraktni ekspresionizam, Kandinski

"Tako, postao sam nesposoban da učim napamet brojeve, imena pa čak i pesme. Tablica množenja mi je zadavala nepremostive teškoće, koje još nisam savladao i koje su dovodile do ocčajanja moje učitelje. Morao sam da prizivam upomoć vizuelno pamćenje, i uspeo sam na zvaničnom ispitu iz statistike, gdje je trebalo da navedem celu jednu stranicu brojeva, samo zato što sam u ispitnom uzbuđenju vidio u sebi celu tu stranicu." (Kandinski)

ENKAUSTIKA

Slikarska tehnika koja se izvodi spajanjem boje i voska na dasci ili zidu. Upotrebljavala se u starom veku.

ENFORMEL

Enformelno slikarstvo ili enformelno vajarstvo - ono koje se ne drži pravila kompozicije da bi pomoću slobodnih znakova i obojenih mrlja, linija, neposredno izrazilo umetnikovu misao.

ESTETSKO PROCENJIVANJE

Postupak misaone prirode kojima se utvrdjuje vrednost umetničkog dela.

Z

ZASIĆENOST (intenzivnost)

Boje, stepen jačine boje.

ZGRAFITO

Tehnika zidnog slikarstva kada se u više bojenih slojeva maltera verzuje slika.

I

IZVEDENE BOJE (sekundarne, dopunske)

Zelena, narandžasta i ljubičasta. Dobijaju se mešanjem osnovnih boja.



IKONA

Slika na dasci ili platnu u kojoj su prikazani likovi i dogadjaji iz hrišćanske religije.



ILUSTRACIJA

Crtež ili slika uz tekst kojima se izražava sadržaj.



Lidija Ostrec

INDUSTRIJSKO OBLIKOVANJE (dizajn)

Grana primenjene umetnosti; oblikovanje predmeta za svakodnevnu upotrebu koji se proizvdoe industrijski.

IMPRESIONIZAM

Pravac u evropskoj umetnosti XIX veka. Zadatak umetnika je da što vernije prikaže čulne utiske i doživljaje o predmetima i prirodi (vraćanje prirodi). U slikarstvu glavni elementi su svetlost i boja.



Klod Mone

IMPULS

Podsticaj,nagon, težnja, pokretna sila.

INICIJAL

Početno veliko slovo rečenice ili poglavlja ukrašeno figuralnim, geometrijskim ili biljnim ornamentima.



INTUICIJA

Neposredno opažanje, neposredno uvidjanje, neposredno stečeno saznanje; neposredno doživljavanje stvarnosti; naslućivanje, predosećanje, slutnja.

J

JONSKI STIL

Arhitektonski stil antičke Grčke. Kapitel - glava stuba je u obliku zavojitih , spiralnih ukrasa.

K

KAZEIN

Vezivo u slikarstvu. Dobija se mešanjem mladog sira i kreča.

KALIGRAFIJA

Ukrasno pisano pismo, krasnopis.



KARTON

Vrsta pripremnog crteža u razmeri 1:1 za velike površine mozaika, freske, intarzije, tapiserije i zidnih tehnika.

KERAMIKA

Opšti naziv za sve predmete izrađene od gline i očvrsnute pečenjem; grana primejene umetnosti u kojoj se predmeti boje, urezuju i peku (glaziraju) na visokoj temperaturi.

KIČ

Delo bez umetničke vrednosti; ono koje koriste banalna raspoloženja i rešenja, neizvorno, neorigilno, u stvari neukusno.



KLUAŽ

Naziv je za likovna dela napravljena od eksera i sličnog materijala ukivanog u ritmičkom rasporedu i premazanog belom bojom do neprepoznatljivosti. Ovaj likovni rad prouzrokuje igru svetlosti i senke a koja se menja u zavisnosti od ugla pod kojim svetlost pada na svetlost reljefa.

KOD

Naziv je za način ustrojstva nekog sistema sporazumevanja - komunikacije (npr. bojeni svetlosni znaci - semafori u saobraćaju).

KOLAŽ

Slikarska tehnika lepljenja na podlogu izrezanih oblika raznobojne hartije ili drugog materijala.



Jelenček Rudolf, kolaž papir, rafija

KOLORIT

Opšti utisak postignut odnosom boja na slici.

KOMPLEMENTARNE BOJE

Parovi kontrastnih boja koje se u obojenom krugu nalaze jedna nasuprot druge; crvena i zelena, žuta i ljubičasta, plava i narandžasta.



KOMPONOVANJE

Raspoređivanje likovnih elemenata, unošenje reda i sklada među njima.

KOMPOZICIJA

Struktura likovnog dela, raspored elemenata po određenom redu.

KOMUNIKACIJA

Saopštavanje, veza, ophođenje, opštenje, dodir, saobraćaj.

KONTRAST

Suprotnost boja, linija, svetla i senke na nekom likovnom delu.

KONTURA

Linija koja uokviruje ili ocrtava oblik nekog predmeta, odnosno tela, na crtežu ili slici.



KOSTIM

Odelo ili nošnja karakteristična za jedno doba, oblast ili stalež.

KORINTSKI STIL

Arhitektonski stil antičke Grčke. Kapitel stuba je u obliku kotarice cveća ili lišća.



KREDA

Prirodni ili voštani materijal, najčešće bele, crne ili crvenkaste boje koji služi za crtanje na papiru. Treba je razlikovati od školske krede.

KROKI

Brzi i laki crtež jednostavnih linija sa malo izraženih detalja.



KUBIZAM

Pravac u likovnoj umetnosti nastao početkom XX veka. Umetnici kubizma predstavljaju predmete kroz najjednostavije geometrijske oblike (kocku, krug, trougao itd.)



Žorž Brak

KUDRAŽ

Savremena slikarska tehnika prišivanja tekstilnih materijal koje se kao površina suprotstavljaju jedna drugoj i tako stvaraju kontrastnu kompoziciju.

KUJUNDŽIJA

Zanatlija koji izrađuje umetničke ukrasne predmete svakodnevne upotrebe malih dimenzija (predmeti - proizvodi kujundžija su se pozlaćivali, posrebrili ili su kalajisani).

KUPOLA

Konstrukcija tavanice u obliku šuplje polulopte.

L

LAVIRANI CRTEŽ

Crtež koji pored linije poseduje i svetle i tamne površine u više tonova, nastale upotrebnom pera, četkice i razređenog tuša ili bajca u vodi.



Lavirani tuš

LAZURA

Tanko, prozirno nanesen namaz (razređene) boje.

LAZURAN

Izraz za redak i tanak namaz boje kroz koju se vidi podloga.

LIKOVNA UMETNOST

Termin koji se upotrebljava za umetnost trajne vrednosti izražene likovnim izražajnim sredstvima.

LINIJA

Crta, potez nastao na podlozi upotrebnom olovke, pera, krede, ugljena itd.

LINOREZ

Grafička tehnika visoke štampe. Na ravnoj površini linoleuma urezuje se crtež. Posle nanošenja štamparske boje na linoleum - matricu, neodstranjene površine otisnuće crtež na papir.



Pikaso

LOTOS

Biljka čiji su stilizovani oblici služili kao ornament u starom veku.