Dogodilo se na današnji dan

11. APRIL

1227. - Umro je Džingis-kan, mongolski vojskovođa i osnivač mongolske države.
1514. - Umro je Donato Bramante, italijanski arhitekt. Poslednji hpetnaest godina života proveo je radeći za pape Aleksandra VI i Julija II. Njegovo delo imalo je presudan uticaj na arhitekturu visoke renesanse.
1689. - Krunisan je engleski kraljevski par Vilijam III Oranski(William) i Meri II (Mary). Za vreme njihove vladavine doneto je nekoliko važnih odredaba i zakona - Deklaracija prava, Akt tolerancije...
1713. - Utrehtskim mirom okončan je "rat za špansko nasleđe".Nizom ugovora, koje su 1713, 1714. i 1715. potpisale Engleska, Francuska, Holandija, Savoja, Portugal i Pruska preuređena je mapa Evrope, a Španija je prinuđena da za vladare prihvati francuske Burbone (Bourbon).
1755. - Rođen je Džejms Parkinson (James), britanski lekar kojije otkrio Parkinsonovu bolest.
1814. - Postignut je sporazum u Fontenblou prema kojem je Napoleon Bonaparta abdicirao i bio prognan na ostrvo Elba. Na prestolu ga je zamenio Luj XVIII.
1842. - Beogradski trgovci braća German završili su gradnju prvesrpske lađe "Knez Mihailo". Majstori iz Carigrada počeli su gradnju 1840. u Brzoj Palanci na Dunavu. Brod je mogao da se koristi i u vojne svrhe - na njemu je bilo mesta za 18 topova.
1894. - Uganda je postala britanski protektorat.
1899. - SAD su od Španije preuzele Filipine.
1919. - Osnovana je Međunarodna organizacija rada sa sedištem uŽenevi
1945. - Američke trupe osvojile su u Drugom svetskom rat u nemačke gradove Esen i Vajmar i oslobodile koncentracioni logor Buhenvald.
1948. - Počela je izgradnja novog beogradskog naselja na levoj obali Save - Novi Beograd.
1952. - Krvavim vojnim pučem vlast u Boliviji preuzeo je Nacionalni revolucionarni pokret.
1961. - U Jerusalimu je počelo suđenje bivšem funkcioner unacističke Nemačke Adolfu Ajhmanu (Eichman) za ratne zločine nad Jevrejima u Drugom svetskom ratu.
1973. - Nacistički lider Martin Borman zvanično je proglašen mrtvim i skinut sa liste traženih ratnih zločinaca u SR Nemačkoj.
1977. - Umro je francuski pisac Žak Prever (Jacljues Prevert)"pesnik ljubavi, prijateljstva i sreće", autor čuvene "Barbare", veoma popularan među mladima pedesetih godina 20. veka. Poznat je i po scenarijima za filmove Marsela Karnea (Marcel Carnet) "Obala u magli", "Hotel Sever", "Deca raja" i "Ljubavnici iz Verone".
1979. - U glavni grad Ugande Kampalu ušle su trupe Tanzanije i snage opozicije u egzilu, okončavši osmogodišnju vladavinu diktatora Idija Amin Dade. Idi Amin je pobegao u Libiju.
1984. - Konstantin Černjenko izabran je za predsednika Prezidijuma Vrhovnog sovjeta SSSR-a.
1985. - Umro je predsednik Albanije Enver Hodža. Kao neprikosnoveni komunistički lider od završetka Drugog svetskog rata do smrti, bio je pristalica staljinističkog kursa.
1991. - Savet bezbednosti UN objavio je formalni kraj Zalivskograta uz obećanje Iraka da će platiti ratnu štetu i uništiti oružje za masovno uništavanje.
1999. - Indija je uspešno isprobala raketu dugog dometa tipa"Agni", sposobnu da nosi i nuklearne projektile.
1999. - U Beogradu je ubijen novinar Slavko Ćuruvija, vlasnik listova "Dnevni telegraf" i "Evropljanin". Ubistvo nije razjašnjeno.
2001. - Škotska kompanija ""PPL Terapeitiks Pielsi", koja je 1996. stvorila prvog kloniranog sisara - ovcu Doli, saopštila je da je proizvela pet kloniranih prasića.
2002. - U sedištu UN u Njujorku zvanično je osnovanstalni Međunarodni sud za ratne zločine, nakon što je više od 60 zemalja ratifikovalo Rimski sporazum iz 1998. kojim je ovaj sud uspostavljen.
2002. - Bivši ministar unutrašnjih poslova Srbije i haški optuženik Vlajko Stojiljković izvršio je samoubistvo na ulazu u zgradu Skupštine SR Jugoslavije.
2003. - Sfor je u Tuzli (BiH) uhapsio Nasera Orića, ratnog komandanta Armije BiH iz Srebrenice i izručio Tribunalu u Hagu, pred kojim je optužen za ratne zločine nad srpskim civilima u istočnoj Bosni, od početka rata do 1993. godine.

16. APRIL

Vaskrs najveći je hrišćanski (crkveni) praznik kojim se proslavlja Isusov povratak u život — vaskrsenje. Po hrišćanskom verovanju, to se desilo trećeg dana posle njegove smrti, uključujući i dan smrti: tj. prve nedelje posle Velikog petka. To je pokretni praznik i praznuje se posle jevrejske Pashe (heb. pessach) u prvu nedelju posle punog meseca, koji pada na sam dan prolećne ravnodnevnice, ili neposredno posle nje. Kod istočnih hrišćana, Uskrs najranije može da padne 4. aprila, a najkasnije 8. maja, a kod zapadnih hrišćana uvek pada između 22. marta i 25. aprila.

1346. - U Skoplju je srpski kralj Dušan Stefan Nemanjić krunisan za cara. Istovremeno je proglašena srpska patrijaršija sa prvim srpskim patrijarhom Joanikijem.
1828. - U Francuskoj, gde je boravio u dobrovoljnom egzilu od 1824, umro je španski slikar Francisko de Goja (Francisco, Goya). Kao dvorski slikar napravio je čuvene portrete članova kraljevske porodice, dvorjana i uglednih ličnosti, a među najpoznatije njegove slike ubrajaju se "Odevena Maja" i "Gola Maja".
1844. - Rođen je francuski književnik Anatol Frans (Francois-Anatole Thibault), član Francuske akademije, dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1921. godine. ("Epikurov vrt", "Zločini Silvestra Bonara", "Pobuna anđela").
1850. - Umrla je francuska vajarka Mari Tiso (Marie Tussaud), koja je 1802. osnovala čuveni londonski Muzej voštanih figura.
1856. - Usvojena je Pariska deklaracija o pomorskom pravu za vremerata.
1859. - Umro je francuski političar i istoričar Aleksis Klerel Tokvil (Aledžis Clerel Tocljueville), čije delo je imalo značajan uticaj na razvoj građanske demokratije ("Američka demokratija").
1867. - Rođen je američki pilot i konstruktor aviona Vilbur Rajt (Wilbur Wright) koji je 1903. sa bratom Orvilom (Orville) izveo prvi let avionom. Let je trajao 59 sekundi, a avion je preleteo 285 metara. Braća Rajt osnovali su 1909. kompaniju za proizvodnju aviona.
1872. - Rođena je srpska slikarka nemačkog porekla Beta Vukanović. Bila je profesor na beogradskoj Umetničkoj školi i jedan je od osnivača društva srpskih umetnika, slikara i vajara "Cvijeta Zuzorić".
1879. - Umrla je Berandet Subiru čija je vizija Device Marije prethodila stvaranju svetilišta u Lurdu u Francuskoj.
1889. - Rođen je engleski filmski glumac, scenarista, režiser i producent Čarli Čaplin. Karijeru je napravio u SAD, a 1952. emigrirao je u Švajcarsku gde je umro 1977. godine. Tokom 40 godina snimio je 75 kratkih i dugometražnih filmova, a 1972. je dobio Oskara za životno delo. ("Svetlosti velegrada", "Moderna vremena", "Veliki diktator", "Svetlosti pozornice").
1922. - Nemačka i SSSR potpisali su Rapalski ugovor kojim je Nemačka priznala Sovjetski Savez i kojim su obnovljeni diplomatski i trgovinski odnosi.
1940. - Rođena je danska kraljica Margareta II. Kraljica je postala 1972. i bila je prva žena koja je nakon 600 godina sela na danski presto.
1944. - Saveznička avijacija bombardovala je Beograd u Drugom svetskom ratu. Poginulo je više od 1.200 ljudi, više hiljada je povređeno, a razoreno je oko 600 zgrada.
1945. - Američke trupe su u Drugom svetskom ratu ušle u nemački grad Nirnberg.
1947. - U gradu Teksas u istoimenoj državi SAD poginulo je više od 500 ljudi u eksploziji francuskog kamiona napunjenog nitritom.
1948. - U Parizu je osnovana Organizacija za ekonomsku saradnju i razvoj (OEEC).
1964. - Devetoro ljudi u Britaniji osuđeno je na kazne zatvora od 25 do 30 godina zbog učešća u velikoj pljački voza 1963. Jedan od glavnih aktera "pljačke stoleća" Ronald Bigz uspeo je da pobegne iz zatvora i da stigne u Brazil, gde je živeo do maja 2001. kada se predao Skotland Jardu.
1970. - Pod snežnom lavinom, koja je zatrpala dečji sanatorijum u mestu Salanš u francuskim Alpima, poginule su 72 osobe.
1975. - Umro je indijski filozof i državnik Sarvepali Radakrišnan (Servepalli Radhakrishnan), predsednik Indije od 1962. do 1967.
1982. - Britanska kraljica Elizabeta proklamovala je novi kanadski ustav na osnovu kojeg su prekinute poslednje kolonijalne veze Kanade sa Britanijom.
1988. - U Tunisu je ubijen Halil al Vazir (Khalil, Wazir) poznat kao Abu Džihad (Jihad), vojni komandant Palestinske oslobodilačke organizacije.
1992. - Košarkaši beogradskog "Partizana" postali su u Istanbulu prvaci Evrope pobedom nad "Žoventutom" iz Barselone rezultatom 71:70 (40:34).
1996. - Bivšeg premijera Italije Betina Kraksija (Bettino Craxi) italijanski sud je, na osnovu optužnice koja ga je teretila za korupciju, osudio u odsustvu na osam godina i tri meseca zatvora. Kraksi je pobegao u Tunis gde će ostati do smrti.
2001. - Bivši predsednik Filipina Džozef Estrada predao se antikorupcijskom sudu, nakon što je taj sud izdao nalog za njegovo hapšenje zbog korupcije i lažnog svedočenja. Estrada se povukao s mesta predsednika 20. januara pod pritiskom uličnih demonstracija i vojske.
2002. - Holandska vlada i načelnik Generalštaba holanske vojske podneli su ostavke. Pad vlade izazvao je zvanični holandski izveštaj o Srebrenici, u kome je ocenjeno da holandske mirovne trupe i UN snose deo odgovornosti za pad te enklave (juli 1995) u ruke Vojske Republike Srpske (VRS) i masakr oko 7.500 Muslimana.
2003. - U Beču je uhapšen Dragan Nikolić Gagi i izručen vlastima u Srbiji. Nikolić je u odsustvu osuđen na 15 godina zatvora kao saizvršilac u ubistvu vođe paravojne formacije Željka Ražnatovića Arkana.

19. APRIL

1587. - Engleski gusar, a kasnije i admiral, ser Fransis Drejk(Francis Drake), ušao je u luku Kadiz i potopio špansku flotu.
1588. - Umro je Paolo Veroneze (Veronese), jedan odnajznačajnijih slikara Venecijanske škole u 16. veku.
1689. - U Rimu je umrla švedska kraljica Kristina Augusta(Christina). Kraljica je postala 1632. u osmoj godini, a abdicirala je 1654. zbog tajnog prelaska u rimokatoličku veru koja je u Švedskoj bila zabranjena.
1713. - Rimsko-nemački car Karl VI (Charles) izdao je statutporodice Habzburg "Pragmatična sankcija" da bi osigurao presto za ćerku Mariju Tereziju.
1775. - Porazom britanske vojske kod Leksingtona i Konkorda počeoje američki rat za nezavisnost od Velike Britanije. Kongres SAD objavio je istog dana 1783. završetak rata.
1824. - Engleski pesnik Džordž Gordon Bajron (George, Byron),umro je od malarije u Grčkoj, gde je učestvovao u borbi Grka za oslobođenje od Turaka ("Čajld Herold", "Kain", "Manfred", "Don Žuan").
1839. - Potpisan je Londonski sporazum kojim su evropske državepriznale nezavisnost Kraljevine Belgije.
1867. - Turski izaslanik predao je na Kalemegdanu knezu Mihailu Obrenoviću ključeve Beograda i drugih srpskih gradova iz kojih se povukla turska posada. Kao simbol osmanske suverenosti nad Srbijom ostala je turska zastava, uz srpsku, na zidinama Beogradske tvrđave.
1881. - Umro je engleski političar i državnik Bendžamin Dizraeli (Benjamin Disraeli). Bio je lider konzervativaca 1868. i premijer dva puta - 1868 i 1874-80.
1882. - Umro je engleski prirodnjak Čarls Robert Darvin(Charles Darwin), autor teorije o evoluciji živih bića koju je objavio u knjizi "Postanak vrsta putem prirodnog odabiranja".
1906. - Umro je francuski fizičar i hemičar Pjer Kiri (Pierre Curie), jedan od utemeljivača nauke o radioaktivnosti. Sa suprugom Marijom Kiri-Sklodovskom (Maria Sklodonjska) i Anrijem Bekerelom (Henri Becljuerel) podelio je 1903. Nobelovu nagradu za fiziku.
1911. - U Portugalu je odvojena crkva od države.
1921. - Stupio je na snagu zakon o podeli Irske na Republiku Irskui Severnu Irsku, koja je ostala pokrajina Velike Britanije.
1932. - Vlada Kraljevine Jugoslavije donela je Zakon o zaštitizemljoradnika kojim je proglašen šestomesečni moratorijum na dugove i obustavljena prisilna zaplena imovine. Oko 709.000 seljaka dugovalo je sedam milijardi dinara, mahom lihvarima i trgovcima.
1943. - Počeo je ustanak Jevreja u Varšavi, koji je, uz višehiljada žrtava, ugušen 16. maja. Nemački nacisti su tokom borbi potpuno razorili i spalili Varšavski geto, a 58.000 ljudi poslato je u koncentracione logore.
1945. - Američke trupe u Drugom svetskom ratu zauzele su nemačkigrad Lajpcig.
1951. - U Londonu je održano prvo takmičenje za mis sveta.Pobedila je mis Švedske.
1960. - Prvi predsednik Južne Koreje, Singman Ri (Syngman Rhee),povukao se sa vlasti pod pritiskom studentskih protesta širom zemlje zbog izbornih prevara.
1967. - Umro je nemački državnik Konrad Adenauer, jedan odosnivača i lider Hrišćansko-demokratske unije (CDU) posle Drugog svetskog rata, kancelar Zapadne Nemačke od 1949. do 1963. godine.
1975. - Indija je lansirala prvi veštački satelit.
1984. - Lansiran je prvi kineski telekomunikacioni satelit.
1993. - Više od 80 pripadnika jedne američke verske sekte,uključujući njihovog vođu Dejvida Koreša (David Koresh), ubili su federalni agenti kad su - posle 51 dana opsade - upali u sedište sekte u teksaškom gradu Vako.
1994. - U Francuskoj je na doživotnu robiju osuđen nacističkiratni zločinac iz Drugog svetskog rata Pol Tuvije (Paul Touvier).
1995. - Od eksplozije automobila bombe u devetospratnoj zgradifederalnih institucija u Oklahoma Sitiju (SAD) poginulo je 168, a više od 400 ljudi je ranjeno. Napad je izvršio bivši američki vojnik Timoti Mekvej (Timothy McVeigh) nad kojim je 2001. izvršena smrtna kazna.
2002. - U svojoj vili u Italiji umro je norveški antropolog,naučnik i istraživač Tor Hejerdal (Thor Heyerdal) koji se proslavio kada je na splavu Kon-Tiki 1947. prešao pacifik.
2003. - Somalijski predsednik Dahir Rijali (Riyale) Kahinproglašen je pobednikom prvih višestranačkih predsedničkih izbora u toj zemlji. On je dobio samo 80 glasova više od svog protivnika.
2004. - U 79. godini umro je Britanac Noris Makverter (NorrisMc Whirter) koji je sa svojim bratom blizancem Rosom (Roš) 1955. osnovao "Ginisovu knjigu rekorda".

7. maj

1663. - U Londonu je otvoreno prvo pozorište pod pokroviteljstvom kralja Čarlsa II (Charles).
1682. - Umro je ruski car Fjodor III Aleksejevič Romanov, a napresto je došao Petar I (Petar Veliki).
1711. - U Dubrovniku je rođen Ruđer Bošković, matematičar, astronom, fizičar, filozof i diplomata, osnivač i direktor astronomske opservatorije u Breri kod Milana i direktor Optičkog instituta francuske mornarice. Živeo je i radio u Rimu, Milanu, Parizu i Londonu.
1727. - Na osnovu dekreta ruske carice Katarine I Jevreji su proterani iz Ukrajine.
1832. - Bavarski princ Oto fon Vitlsbah (Otto, Wittelsbach) izabran je za kralja Grčke koja je Londonskim ugovorom proglašena za kraljevinu.
1833. - Rođen je nemački kompozitor i pijanista Johanes Brams (Johannes Brahms). Njegove četiri simfonije i dva klavirska koncerta postali su standardi klasičnog repertoara.
1840. - Rođen je ruski kompozitor Petar Iljič Čajkovski, čija su dela prožeta ruskom narodnom muzikom i motivima iz bajki i ruske istorije. Njegova najvrednija dela su programski koncipirane simfonije, koncert za klavir i orkestar, kao i opere "Pikova Dama" i "Evgenije Onjegin", pisane prema Puškinovim istoimenim delima.
1892. - Rođen je srpski pisac Milutin Bojić, autor poeme "Plava grobnica", posvećene srpskim vojnicima poginulim u Prvom svetskom ratu posle povlačenja preko Albanije.
1893. - Povodom 400-godišnjice osnivanja Obodske štamparije, Književno-umetnička zajednica priredila je prvu izložbu srpskih knjiga u Beogradu.
1901. - Rođen je američki filmski glumac Gari Kuper (Gary), dobitnik Oskara za filmove "Narednik Jork" i "Tačno u podne".
1915. - Nemačka podmornica "U-20" torpedima je potopila britanski putnički brod "Lusitaniju", što je doprinelo odluci SAD da uđu u Prvi svetski rat. Poginulo je 1198 putnika i članova posade, među kojima i veliki broj Amerikanaca.
1928. - U Velikoj Britaniji je starosna granica izbornog prava žena snižena sa 30 na 21 godinu. 1939 - Nemačka i Italija sklopile su politički i vojni savez (Osovina Berlin - Rim). Kasnije se tom savezu pridružio i Japan.
1943. - Savezničke snage u Drugom svetskom ratu zauzele su Tunis i Bizertu.
1944. - Sovjetske trupe su u Drugom svetskom ratu otpočele napad na Sevastopolj i narednog dana ga oslobodile od nemačke vojske.
1945. - Potpisivanjem dokumenta o bezuslovnoj kapitulaciji Nemačke završen je Drugi svetski rat. Dokument su u Remsu potpisali feldmaršal Jodl u ime Vermahta i general-pukvnik Bedel Smit (Bedell Smith) u ime američkih i britanskih snaga. Francuski i ruski oficiri bili su svedoci. Dokument o okončanju rata potpisan je 9. maja u Berlinu.
1954. - Vijetnamske trupe potukle su Francuze kod Dijen Bijen Fua, čime je okončana francuska dominacija u Indokini.
1960. - Leonid Brežnjev je na mestu predsednika Prezidijuma Vrhovnog sovjeta SSSR zamenio maršala Klimenta Vorošilova.
1995. - Na predsedničkim izborima u Francuskoj Žak Širak (Jacques Shirac) pobedio je socijalističkog kandidata Lionela Žospena (Jospin).
1996. - Pred Međunarodnim sudom za ratne zločine na području bivše Jugoslavije u Hagu počelo je suđenje bosanskom Srbinu Dušanu Tadiću, prvo suđenje za ratni zločin posle Nirnberga i Tokija.
1997. - Vlada SAD osudila je Švajcarsku zbog prihvatanja zlata i dragocenosti od žrtava holokausta za vreme Drugog svetskog rata.
1999. - U vazdušnim udarima NATO na SR Jugoslaviju pogođen je centar Niša gde je poginulo 16, a ranjeno oko 70 ljudi.
1999. - Papa Jovan Pavle II posetio je Rumuniju, kao prvi poglavar Rimokatoličke crkve koji je, posle hiljadugodišnjeg raskola, posetio neku pravoslavnu zemlju.
2001. - Ronald Bigz, učesnik u "najvećoj pljački veka" u Engleskoj 1963, dobrovoljno se predao britanskim vlastima, nakon što je 35 godina proveo u Brazilu.
2002. - Pri padu aviona McDonel-Daglas MD-82, kineske avio-kompanije u more u blizini grada Daliana, poginulo je svih 112 putnika i članova posade.
2004. - Predsednik Rusije Vladimir Putin položio je svečanu zakletvu u Kremlju i time zvanično započeo drugi predsednički mandat.
2006. - Poslednja preživela putnica koja se sećala katastrofe broda "Titanik", Lilijan Asplujd (Lillian) umrla je u 99. godini. U nesreći su iz njene porodice stradali otac i troje braće, dok su ona, njena majka i brat preživeli brodolom.

10. JUN

1190. - Rimsko-nemački car Fridrih I Barbarosa (Friedrich Barbarossa) utopio se u reci Salef u Maloj Aziji na povratku iz Trećeg krstaškog rata.
1610. - Prvi holandski doseljenici iskrcali su se na ostrvo Menhetn, sada centralni deo Njujorka. Holanđani su 1626. za nekoliko bala tkanine i jeftinu bižuteriju otkupili od Indijanaca ostrvo i na njegovom južnom delu podigli naselje Novi Amsterdam.
1719. - Rimsko-nemački car Karlo VI proterao je Špance sa Sicilije.
1793. - U Parizu je otvoren prvi javni zoološki vrt, "Žarden de Plant".
1819. - Rođen je francuski slikar Gistav Kurbe (Gustave Courbet). Kao osnivač realističke škole u vreme krutog akademizma, smatra se najrevolucionarnijim slikarom 19. veka ("Atelje", "Tucači kamena", "Talas", "Pogreb u Ornanu").
1832. - Rođen je nemački inženjer Nikolaus August Oto (Otto), izumitelj četvorotaktnog motora sa unutrašnjim sagorevanjem (umro 1876.).
1836. - Umro je francuski fizičar i matematičar Andre Mari Amper (Marie Ampere), osnivač elektrodinamike.
1868. - U Beogradu, u Košutnjaku ubijen je srpski knez Mihailo Obrenović (1839-42. i 1860-68). Vladao je autokratski, a kao pristalica prosvećenog apsolutizma izvršio je značajne reforme i državnoj upravi i vojsci, evropeizovao zemlju, osnovao Narodni muzej i Narodno pozorište u Beogradu. Nasledio ga je Milan Obrenović.
1898. - Američke trupe izvršile su, u špansko-američkom ratu, invaziju na Kubu.
1909. - Prvi put je upotrebljen signal S.O.S. kada je linijski brod "Slavonija" kompanije Kjunard, doživeo brdolom na Azorskim ostrvima.
1915. - Rođen je američki pisac Sol Belou (Saul Bellow), dobitnik Nobelove nagrade za kwiževnost 1976. ("Henderson, kralj kiše", "Čovek na klackalici", "Žrtva", "Ne propusti dan", "Pustolovine Ogija Marča").
1922. - Rođena je američka filmska glumica i pevačica Džudi Garland (Judy), koja se proslavila već kao devojčica ulogom u filmu "Čarobnjak iz Oza".
1923. - Rođen je britanski medijski magnat češkog porekla Jan Ludvik Hoh (Hoch), poznat kao Jan Robert Maksvel (Ian, Maxwell). Poginuo je 1991. kada je pao u vodu sa svoje luksuzne jahte na Kanarskim ostrvima.
1923. - Umro je francuski pisac Pjer Loti (Pierre) ("Islandski ribar", "Lotijeva ženidba", "Roman jednog spahije")
1924. - Fašisti su kidnapovali, a potom ubili Đakoma Mateotija (Giacomo Matteotti), lidera italijanskih socijalista.
1934. - Umro je engleski kompozitor Frederik Delijus (Frederick Delius), poznat po simfonijama "Pariz - pesma velikog grada" i "Brigg Fair" i kompozicijama "Misa života" i "Rekvijem" inspirisane delom Fridriha Ničea (Friedrich Nietzsche).
1934. - "Rođen" je Paja Patak (Donald Duck), jedan od najpopularnijih likova u stripovima američkog crtača, filmskog animatora i producenta Volta Diznija (Walt Disney).
1940. - Italija je, kao saveznik Nemačke u Drugom svetskom ratu, objavila rat Francuskoj i Velikoj Britaniji.
1942. - Nemci su u Drugom svetskom ratu potpuno uništili češko selo Lidice za odmazdu zbog atentata na nacističkog protektora Češke i Moravske i jednog od najznačajniji Hitlerovih saradnika Rajnharda Hajdriha (Reinhard Heydrich). Atentat su 27. maja izvršili Jozef Gabčik i Jozef Kubiš, češki komandosi-padobranaci poslati iz Velike Britanije.
1943. - U SAD je patentirana 'hemijska olovka', olovka sa kuglicom u vrhu (ballpoint pen).
1946. - Umro je američki bokser Džek Džonson (Jack Johnson), prvi crnac koji je osvojio titulu svetskog prvaka u teškoj kategoriji.
1950. - Zapad je odbio sovjetski plan da ujedini Istočnu i Zapadnu Nemačku.
1967. - Završen je šestodnevni izraelsko-arapski rat u kojem je Izrael zauzeo teritorije Sirije, Jordana i Egipta, koje uključuju istočni Jerusalem, Zapadnu obalu, Gazu i Sinajsko poluostrvo; SSSR je prekinuo diplomatske odnose sa Izraelom.
1967. - Umro je američki filmski glumac Spenser Trejsi (Spencer Tracy), prvi glumac koji je dve godine uzastopno dobio Oskara za filmove "Hrabri kapetan" 1937. i "Grad dečaka" 1938.
1970. - U Jordanu je najmanje sto ljudi ubijeno u sukobu vladinih snaga s palestinskim gerilcima.
1971. - SAD su ukinule 20-godišnji embargo na trgovinu sa Kinom.
1979. - Ordžano je prvo zasedanje Evropske skupštine.
1986. - Muzičar Bob Geldof je dobio zvanje počasnog viteza, i titulu 'Ser' od britanske kraljice zbog svojih akcija pomoći trećem svetu.
1990. - Peruanski političar japanskog porekla Alberto Fuđimori (Fujimori) pobedio je na predsedničkim izborima u Peruu književnika Marija Vargasa Ljosu (Mario, Llosa).
1990. - Na prvim višestranačkim parlamentarnim izborima u Čehoslovačkoj od 1946. pobedio je Građanski forum, koji je osnovao književnik Vaclav Havel; u Bugarskoj je izbornu pobedu odnela Bugarska socijalistička partija (bivši komunisti).
1996. - Predstavnici čečenskih separatista i Rusije potpisali su sporazum kojim su utvrđene osnove za okončanje 18-mesečnog rata u Čečeniji.
1997. - Po nalogu lidera Crvenih Kmera Pola Pota ubijen je jedan od njegovih najbližih saradnika Son Sen i 11 članova njegove porodice.
1998. - Protestom u Prištini, na kojem su zatražili dolazak snaga NATO na Kosovo, kosovski Albanci prekinuli su svakodnevne polučasovne protestne šetnje, koje su pod motom "Kosovo-najveći zatvor na svetu", organizovali tokom dva meseca. Protesti sa istim zahtevom održani su i u Tirani i Skoplju.
1999. - NATO je prekinuo bombardvanje SR Jugoslavije nakon što su se prve jedinice Vojske Jugoslavije, na osnovu Vojno-tehničkog sporazuma potpisanog prethodnog dana u Kumanovu, povukle sa Kosova; predsednik SRJ Slobodan Milošević saopštio je da je tokom agresije NATO pakta na SR Jugoslaviju poginulo 462 pripadnika VJ i 114 policajaca.
2000. - U Damasku je umro Hafez el Asad, predsednik Sirije od 1971. Za novog predsednika izabran je 11. jula njegov sin Bašar el Asad.
2001. - Medijski magnat, Silvio Berluskoni, po drugi put je postao premijer Italije, nakon što je njegova partija osvojila 30 procenata glasova više od bilo koje druge partije. Njegova vlada je 59-ta italijanska vlada, od II svetskog rata.
2002. - Umro je Džon Goti (John Gotti), američki mafijaški bos. Njegov život, pun luksuza i brutalnih zločina, prekinut je 1990. godine, kada je uhapšen.
2003. - U Torontu (Kanada) je prvi put, legalno, sklopljen brak između dva homoseksualca u toj zemlji.
2004. - Umro je čuveni bluz i džez kantautor Rej Čarls (Ray Charles). Dobitnik je 12 muzičkih nagrada "Gremi", među kojima su i za najbolju pesmu, koje je dobio tri puta za redom, za "Hit the Road Jack", "I Can't stop loving you" i "Busted".

18. JUN

1155. - Papa Hadrijan IV krunisao je nemačkog kralja Fridriha I Barbarosu (Friedrich Barbarosa) za rimsko-nemačkog cara.
1429. - Francuska vojska, pod vođstvom Jovanke Orleanke (Jeanne d'Arc) i vojvode od Alensona (d'Alencon), napala je i potukla kod Patea engleske trupe koje su se povlačile posle neuspele opsade Orleana.
1583. - U Londonu je izdata prva polisa životnog osiguranja u svetu.
1769. - Rođen je britanski političar Robert Stjuart, vikont Kaslrej (Stewart, Castlereagh). Kao ministar spoljnih poslova (1812-22) bio je, uz austrijskog kancelara Meterniha (Metternich), ključna ličnost u koaliciji protiv francuskog imperatora Napoleona Bonaparte. Nakon Napoleonovog pada podržao je politiku Svete Alijanse.
1812. - Rođen je ruski pisac Ivan Aleksandrovič Gončarov, autor romana "Oblomov" u kome je stvorio jedan od najznačajnijih tipova u svetskoj književnosti, kao i pojam "oblomovština", sinonim za parazitizam i apatiju.
1812. - Kongres SAD usvojio je deklaraciju o objavi rata Velikoj Britaniji (Drugi rat za nezavisnost).
1815. - U bici kod Vaterloa u Belgiji udružene britanske i pruske trupe pod komandom britanskog i pruskog vojskovođe Velingtona (Wellington) i Blihera (Bluecher) potukle su Napoleona Bonapartu.
1817. - U Londonu je otvoren most Vaterlo preko reke Temze.
1853. - U Beču je umro pesnik Branko Radičević, najznačajniji predstavnik romantizma u srpskoj književnosti. Bio je pristalica reforme jezika Vuka Karadžića, a pesničkim slobodama označio je prodor u novu epohu srpske poezije ("Đački rastanak", "Tuga i opomena"). Njegovi posmrtni ostaci su 1883. preneti na Stražilovo.
1868. - Rođen je mađarski admiral Mikloš Horti de Nađbanja (Miklos Horthy, Nagybanya). Bio je na čelu konzervativnih snaga koje su ugušile revoluciju u Mađarskoj posle Prvog svetskog rata, a od 1920. do 1944. vladao je Mađarskom kao regent na čelu fašističkog režima sprovodeći teror.
1881. - Rusija, Austrija i Nemačka potpisale su tajni savez "Liga tri cara" na tri godine.
1882. - Rođen je bugarski revolucionar i državnik Georgi Dimitrov, jedan od osnivača i lider Komunističke partije Bugarske, prvi premijer zemlje posle Drugog svetskog rata. Bio je generalni sekretar Kominterne od 1935. do njenog ukidanja 1943.
1884. - Rođen je francuski političar Eduar Dalađe (Edouard Daladier). Između dva svetska rata tri puta je bio premijer. Sa britanskim premijerom Nevilom Čemberlenom (Chamberlain) potpisao je sa Adolfom Hitlerom Minhenski sporazum kojim je otvoren put nacističkoj agresiji u Drugom svetskom ratu.
1898. - The first ever steel pier was opened in the United States
1936. - Umro je ruski pisac i utemeljivač socijalističkog realizma, Aleksej Maksimovič Pješkov, poznat kao Maksim Gorki. Nakon 1917, kritikujući postupke sovjetskih vlasti, polemisao je s vođom Oktobarske revolucije Vladimirom I. Lenjinom i drugim čelnicima boljševičkog vrha.
1937. - Rođen je Dzon. D Rokfeler IV (John D. Rockerfeller IV), američki multimilioner
1940. - Nemci su u Drugom svetskom ratu zauzeli francusku luku Šerbur.
1940. - Francuski general Šarl de Gol (Charles, Gaulle) uputio je iz Londona čuvenu radio poruku Francuzima u kojoj je sebe proglasio liderom "Slobodne Francuske", a Francuze pozvao na otpor okupaciji od strane nacističke Nemačke.
1942. - Rođen je engleski muzičar Pol Makartni (Paul McCartney), član "Bitlsa", jedne od najpopularnijih rok grupa u 20. veku.
1952. - Rođena je italijanska glumica Izabela Roselini (Isabella Rosselini)
1953. - Proglašena je Republika Egipat, a za predsednika je izabran general Mohamed Nagib (Mohammed Naguib), vođa pobune kojom je 1952. zbačen kralj Faruk (Farouk).
1968. - Britanski Dom lordova odbacio je odluku laburističke vlade o sankcijama protiv režima bele manjine u Rodeziji.
1969. - Izraelski avioni izvršili napad na Jordan
1975. - Princ Fejsal Musaid javno je pogubljen u Rijadu zbog ubistva kralja Saudijske Arabije Fejsala (Faisal) u martu 1975.
1979. - Lider SSSR-a Leonid Brežnjev i predsednik SAD Džimi Karter (Jimmy Carter) potpisali su u Beču sporazum o ograničenju strateškog nuklearnog naoružanja - SALT 2.
1983. - Sali Rajd (Sally Ride) postala je prva Amerikanka koja je poletela u svemir kao član posade šatla "Čelindžer".
1993. - Savet bezbednosti UN odobrio je slanje 7.600 pripadnika mirovnih snaga ("plavih šlemova") u šest gradova u Bosni i Hercegovini.
1995. - Snage bosanskih Srba oslobodile su poslednje od 372 pripadnika mirovnih snaga u Bosni (Unprofor) koje su držali kao taoce od kraja maja, nakon napada aviona NATO-a na srpske položaje u okolini Pala.
1996. - Benjamin Netanjahu (Netanyahu) postao je najmlađi premijer u istoriji Izraela posle izborne pobede desne koalicije.
1996. - Savet bezbednosti UN ukinuo je zabranu izvoza teškog naoružanja bivšim jugoslovenskim republikama. Embargo na izvoz oružja bivšoj Jugoslaviji uveden je u septembru 1991.
1997. - Lidera Crvenih Kmera Pola Pota zarobila je grupa njegovih bivših sledbenika i osudila na doživotnu robiju. Smatra se da je Pol Pot odgovoran za smrt više od dva miliona kambodžanskih civila.
2000. - Eritreja i Etiopija potpisale su u Alžiru sporazum o prekidu vatre kojim je okončan dvogodišnji rat te dve zemlje.
2000. - Savet bezbednosti UN potvrdio je da je Izrael okončao 22-godišnju okupaciju južnog Libana.
2001. - Oko 30.000 pripadnika sirijske vojske napustilo je Bejrut, nakon 25 godina prisustva u Libanu. Sirija je pozvana u Liban 1976. u sklopu arapskih mirovnih snaga koje su imale zadatak da uguše građanski rat u toj zemlji.
2002. - Premijer Slovenije Janez Drnovšek posetio SR Jugoslaviju. To je prva poseta jednog visokog funkcionera te države nakon raspada bivše Jugoslavije, pre više od deset godina.
2002. - U eksploziji bombe, koju je aktivirao palestinski bombaš-samoubica, u prepunom autobusu u Jerusalemu (Izrael), poginulo 19, a povređeno više od 50 osoba.
2004. - Evropski savet odlučio je u Briselu da Hrvatskoj dodeli status zvaničnog kandidata za članstvo u EU.

Na današnji dan 27. jun

1550. - Rođen je Šarl IX, francuski kralj koji je vladao (1560-1574) pod jakim uticajem svoje majke Katarine Mediči. Za vreme njegove vladavine, počeli su između hugenota i katolika versko-građanski ratovi, koji su trajali 1562-1598. Po nagovoru majke i katoličkog vođe vojvode od Giza, odobrio je pokolj hugentota u tzv. Vartolomejskoj noći (1572), što je još jače rasplamsalo verske sukobe.

1693. - U Londonu je objavljen prvi časopis za žene - "The Ladies' Mercury".

1806. - Englezi su okupirali Buenos Ajres.

1877. - Ruske snage su prešle Dunav u ratu protiv Otomanskog carstva, u kojem su se na strani Rusije borile Srbija i Crna Gora. Rat je okončan pobedom Rusije, ali su potom Srbija i Crna Gora, na račun favorizovane Bugarske, oštećene Sanstefanskim mirom 1878, koji je donekle izmenjen iste godine na Berlinskom kongresu. Srpski nacionalni interesi ipak su ponovo povređeni - područje Starog Vlaha ili Raška oblast (prema turskoj administrativnoj podeli, Novopazarski sandžak) dato je na upravu Otomanskom carstvu, a Austrougarskoj pravo da okupira Bosnu i Hercegovinu, čime je sprečeno ujedinjenje srpskih zemalja i izlazak Srbije na more.

1882. - Mesto Topola u Šumadiji, koje je u podnožju Oplenca osnovao vođa Prvog srpskog ustanka Karađorđe, proglašeno je varošicom. Karađorđe je 1781. tu podigao kuću s više pomoćnih zgrada, koju je na početku ustanka uništio beogradski dahija Kučuk Alija. Na istom mestu, Karađorđe je 1805. podigao novu kuću s pomoćnim zgradama i sve ogradio palisadom. Tako je Topola postala utvrđeno naselje, uz koje su počele da niču i druge kuće.

1908. - Okončana je "bombaška afera" uperena protiv crnogorskog kneza Nikole I Petrovića. Naziv je dobila po tome što je grupa studenata nabavila bombe u nameri da se, kako se tvrdilo, obračuna s knezom. Zavera je otkrivena i pred sud su izvedena 52 protivnika autokratske kneževe vlasti. Četvorica su osuđena na smrt, a ostali na tri do 20 godina zatvora.

1940. - Sovjetski Savez je ponovo uveo Gregorijanski kalendar.

1950. - U Jugoslaviji je donet "Osnovni zakon o upravljanju državnim privrednim preduzećima i višim privrednim udruženjima od strane radnih kolektiva", kojim je uvedeno radničko samoupravljanje. Taj sistem je u početku imao dobre rezultate, ali je kasnije ispoljio mnoštvo slabosti - pre svega zbog ignorisanja tržišnih mehanizama i uspostavljanja komplikovane procedure sporazumevanja i dogovaranja privrednih subjekata - i doživeo je kraj krvavim raspadom druge Jugoslavije.

1955. - U Ilinoisu je donet prvi zakonski akt koji je regulisao obavezu vozača da prilikom vožnje budu vezani pojasom.

1977. - Džibuti je dobio nezavisnost od Francuske.

1986. - Na sprovedenom referendumu, Irci su podržali zabranu razvoda braka.

1990. - Književnik Salman Ruždi, kojeg je Iran osudio na smrt, priložio je 8600$ žrtvama zemljotresa u ovoj zemlji.

Dan kada se treba radovati i u isto veme tugovati. Čudan miks osećanja, skoro ubija.
Nikola moj...

Dogodilo se na današnji dan – 6.8.

1637. godine – Umro je engleski pisac i glumac Ben Džonson autor satirične komedije “Valpone, ili lisica”, koja se smatra jednim od najboljih dela tog žanra u renesansnoj književnosti.

1660. godine – Umro je španski slikar Dijego Velaskez jedan od najvećih u istoriji slikarstva, dvorski slikar španskog kralja Filipa IV (portreti članova kraljevske porodice, “Predaja Brede”, “Venera sa ogledalom”).

1661. godine – Portugal i Holandija potpisale su sporazum prema kojem su Portugalci zadržali Brazil, a Holanđani Cejlon (Šri Lanka).

1796. godine – U Cetinju je Skupština crnogorskih starešina izglasala “Stegu”, prvi pisani zakonski akt u Crnoj Gori.

1806. godine – Car Franc I Habzburg odrekao se titule rimskog cara i proglasio se carem Austrije. Time je prestalo da postoji Sveto rimsko-nemačko carstvo.

1807. godine – Srpski prosvetitelj Dositej Obradović prešao je iz Zemuna u ustaničku Srbiju, gde je kao prvi Karađorđev popečitelj (ministar) prosvete ostao do kraja života (1811).

Pročitajte: Najzanimljiviji citati Dositeja Obradovića

1809. godine – Rođen je Alfred Tenison, jedan od najznačajnijih pesnika engleske viktorijanske ere, zvanični dvorski pesnik (Poet Laureate). Najpoznatija dela: poeme “Kraljevske slike”, “Princeza”, elegija “In memoriam”, sonet “Crnoj Gori”, zbirka lirskih pesama.

1825. godine – Bolivija je proglasila nezavisnost nakon gotovo tri veka španske vldavine.

1860. godine – Rođen je srpski političar i filolog Ljubomir Stojanović, sekretar Srpske kraljevske akademije, koji je 1921. gdoine s Jašom Prodanovićem osnovao Republikansku stranku i bio njen prvi predsednik.

1881. godine – Rođen je engleski mikrobiolog Aleksander Fleming, koji je 1928. otkrio penicilin. Nobelovu nagradu 1945. podelio je sa Ernstom Čejnijem i Hauardom Florijem, koji su prvi primenili penicilin u lečenju infekcija.

1890. godine – U njujorškom zatvoru Oburn pogubljen je ubica Vilijam Kemler. To je bilo prvo izvršenje smrtne kazne na električnoj stolici.

1914. godine – Austro-Ugarska je objavila rat Rusiji, a Srbija i Crna Gora Nemačkoj u Prvom svetskom ratu.

1916. godine – Rođen je malteški političar Dom Mintof, koji je kao predsednik laburističke vlade od 1971. godine vodio politiku odvajanja Malte od Velike Britanije i Evrope, stvarajući bliže veze sa Libijom i arapskim svetom.

1918. godine – Završena je nemačka ofanziva na Marni. Poslednji veliki napad Nemaca u Prvom svetskom ratu završen je porazom, a oko 100.000 nemačkih vojnika je poginulo i ranjeno.

1926. godine – Američka plivačica Gertruda Ederle postala je prva žena koja je preplivala Lamanš. Pivanje je trajalo 14 časova.

1928. godine – Rođen je američki slikar, novinar, filmski režiser i producent Endi Vorhol, najznačajniji predstavnik pop-arta.

1932. godine – Otvoren je prvi venecijanski filmski festival.

1940. godine – Estonija je ušla u sastav SSSR-a pod nazivom Estonska Sovjetska Socijalistička Republika.

1945. godine – Amerikanci su u Drugom svetskom ratu bacili prvu atomsku bombu na japanski grad Hirošimu. Grad je razoren, a 13 kvadratnih kilometara pretvoreno je u pustoš. Poginulo je oko 117.000 ljudi, a od posledica bačene bombe stradalo je 217.137.

1962. godine – Jamajka je stekla nezavisnost posle 300 godina britanske vladavine.

1973. godine – Umro je kubanski diktator Fulhensio Batista i Saldivar, koji je vladao Kubom od 1952. do 1959. godine, kada je zbačen u revoluciji pod vođstvom Fidela Kastra.

1978. godine – Umro je papa Pavle VI, čiji je pontifikat (od 1963) obeležen nastojanjima da katoličku crkvu približi savremenom svetu. Normalizovao je odnose sa komunističkim zemljama i podržavao Pokret nesvrstanih. Nasledio ga je Jovan Pavle I.

1991. godine – Predsedništvo SFR Jugoslavije jednoglasno je usvojilo odluku o proglašenju potpune i bezuslovne obustave vatre na teritoriji Republike Hrvatske.

1995. godine – Hrvatski avioni i artiljerija gađali su srpske izbeglice koje su u kolonama napuštale teritoriju Hrvatske, nakon ofanzive hrvatske vojske na Krajinu.

1996. godine – Američki naučnici su objavili da su pronašli dokaz da je na Marsu davno postojao život, na osnovu ispitivanja ostataka meteora pronađenog na Atarktiku.

1997. godine – Boing 747 “Korean erlajnza” srušio se na putu iz Seula u blizini aerodroma Guam. Poginulo je 228 putnika i članova posade, a 26 ih je preživelo.

1999. godine – Predsednik Rusije Boris Jelcin zatražio je od parlamenta da ukine smrtnu kaznu u toj zemlji.

2001. godine – Vrhovni sud Kalifornije doneo je odluku da proizvođači vatrenog oružja ne podležu zakonskoj odgovornosti za kriminalnu upotrebu njihovog oružja.

2003. godine – Sud u Madagaskaru osudio je bivšeg predsednika Didijera Raciraka na 10 godina teškog rada zbog pronevere javnih fondova vredinih osam miliona američkih dolara.

2004. godine – Umro je pionir fank muzike Rik Džejms čiji je čuveni hit iz 1981. godine “Super Freak”.

2005. godine – Umro je bivši ministar inostranih poslova Velike Britanije Robin Kuk koji je 2003. godine napustio vladu Tonija Blera u znak protesta zbog invazije na Irak.

2009. godine – Umrla je Savka Dapčević Kučar, jedna od najuticajnijih hrvatskih političarki iz vremena SFRJ i istaknuti lider “Hrvatskog proleća” sedamdesetih godina.

2010. godine – Sjedinjene američke države (SAD) su prvi put prisustvovale obeležavanju godišnjice nuklearnog napada na Hirošimu, 6. avgusta 1945, u kojem je stradalo 140.000 ljudi. Posle šest i po decenija, ambasador SAD u Japanu Džon Rus položio je venac u Hirošimi. SAD nikada nisu uputile izvinjenje za atomske napade na Hirošimu i Nagasaki.

24. septembar

622. - Muhamed prelazi iz Meke u Medinu (Hidžra), gde osniva prvu opštinu novih vernika. Sedamnaest godina kasnije, kalifa Omer odredio je ovu godinu za početak muslimanske ere.

1227. - Kao monah Simon umro je prvi srpski kralj Stefan Nemanjić Prvovenčani, drugi sin velikog župana Stefana Nemanje, za vreme čije vladavine je Srbija zadobila i državnu i crkvenu samostalnost. Pre nego što se Nemanja 1196. zamonašio, ustupio je presto njemu, a ne najstarijem sinu Vukanu, čije je državničke sposobnosti manje cenio, a i zato što je Stefan bio zet cara Romeje (Vizantija) Aleksija III Anđela (Angelos). Braća su se potom oštro sukobila, ali ih je izmirio najmlađi Nemanjin sin - monah Sava. U vreme Četvrtog krstaškog rata 1204. - kad je srušeno Romejsko i stvoreno Latinsko carstvo, koje je zajedno s Ugarskom i Bugarskom napalo Srbiju - Stefan je bio primoran da uspostavi veze s papom i Mletačkom republikom, koja je imala jak uticaj na Latinsko carstvo, protera prvu ženu i oženi se unukom mletačkog dužda. Papi je obećao da će širiti rimokatoličanstvo ako mu pošalje krunu, ali je rimski biskup oklevao zbog ugarskog kralja. Tek kad je uvideo da Srbija neće biti pokorena, poslao mu je 1217. krunu i Stefan je kao prvi krunisani srpski vladar nazvan Prvovenčani. Pošto se Sava protivio vezama s Vatikanom, Stefan ga je pozvao da mu pomogne u državnim poslovima i jačanju Srpske pravoslavne crkve, za koju je Sava obezbedio autokefalnost 1219. U toku vladavine, Stefan je razvio jake trgovačke veze s Dubrovčanima i Mlečanima, a pred kraj života napisao je "Žitije svetog Simeona" (Stefana Nemanje).

1789. - Aktom koji je usvojio Kongres i potpisao predsednik Džordž Vašington (The Judiciary Act), osnovan je Vrhovni Sud u Americi.

1863. - Donesen je zakon o osnivanju Velike škole u Beogradu, koja je nastavila i reformisala rad započet na Liceju. Škola je imala Filozofski, Pravni i Tehnički fakultet, a nastava je održavana u Kapetan Mišinom zdanju. Škola je prerasla u Beogradski univerzitet 1905, kad je zakonom propisano i otvaranje Medicinskog, Bogoslovskog i Poljoprivrednog fakulteta.

1868. - U Subotici je osnovana Gradska muzička škola, prva takva na teritoriji sadašnje Srbije.

1896. - Rođen je Frensis Skot Ficdžerald, američki pisac i romansijer. Predstavnik je tzv. "izgubljene generacije" i "doba džeza" posle Prvog svetskog rata u SAD-u. Slika mladu i dokonu novčanu aristokratiju. On nema utvrđenih verovanja u druge vrednosti sem u mladost i moć novca, ni interesovanja za druge društvene grupe sem povlašćenih. Dela: "Priče iz doba džeza", roman "Veliki Getsbi", zbirka pesama, eseja i beležaka "Prskanje".

1899. - Rođen je srpski kompozitor i dirigent Jovan Bandur, profesor Muzičke akademije i dirigent Beogradske opere. Posle studija u Beču i Pragu, komponovao je inspirišući se motivima narodne muzike. Dela: kantate "Poema 1941.", "Raspeva se zemlja", ciklus madrigala za mešoviti hor, "Jugoslovenska partizanska rapsodija", koncert za violinu i orkestar, solo pesme.

1941. - Užički partizanski odred je u Drugom svetskom ratu oslobodio Užice, koje je potom više od dva meseca bilo sedište Užičke republike (jedine slobodne teritorije u porobljenoj Evropi) i Vrhovnog štaba Narodnooslobodilačkog pokreta Jugoslavije - do 30. novembra 1941, kad je palo u nemačkoj ofanzivi.

1941. - Na konferenciji u Londonu vlade ŠSR, Australije, Kanade, Velike Britanije, Novog Zelanda, Južnoafričke unije i izbegličke vlade Čehoslovačke, Grčke, Belgije, Luksemburga, Holandije, Norveške, Poljske, Jugoslavije i Francuske potpisale su Atlantsku povelju. O sadržaju Povelje u osam tačaka - koja je bila politički program o borbi protiv Sila osovine u Drugom svetskom ratu - prethodno su se dogovorili predsednik SAD Frenklin Ruzvelt i britanski premijer Vinston Čerčil i taj dokument kasnije je poslužio kao osnova Povelje UN.

2000. - Predsednički kandidat Demokratske opozicije Srbije, Vojislav Koštunica, nadmoćno je na izborima pobedio ostalu trojicu kandidata za predsednika Jugoslavije, uključujući tadašnjeg šefa države, Slobodana Miloševića.

10. oktobar

732. - U bici kod Poatjea, grada u zapadnoj Francuskoj, Karlo Martel odneo je odlučujuću pobedu nad Mavrima (Arabljanima) i zaustavio njihovo nadiranje u Francusku.

1813. - Rođen je Đuzepe Verdi, italijanski kompozitor, uz Vagnera najistaknutiji operski stvaralac 19. veka. Njegove prve opere, nastale u doba bujanja rizorđimenta (pokret za ujedinjenje Italije), odražavaju slobodarske nacionalne ideje tog pokreta ("Nabuko", "Lombardi", "Jovanka od Arka"). U drugom stvaralačkom periodu ističe se osobita melodijska invencija i snažna dramatika ("Travijata", "Trubadur", Rigoleto"). Podstaknut Vagnerom, ali ne ugledajući se na njega, u poslednje opere unosi nove dramske principe ("Aida", "Otelo"). "Falstafom" daje uzor komične opere 19. veka. Od ostalih opera ističu se "Bal pod maskama", "Moć sudbine", "Don Karlos"...

1830. - Rođena je Izabela II, španska kraljica (1833-1868). Za njene vladavine, u Španiji je bilo nekoliko građanskih ratova. Najznačajniji je tzv. Prvi karlistički rat (1833-1840), po formi dinastički rat između starih feudalnih snaga (Don Karlos) i narastajućih kapitalističkih (Izabela II). Njena kasnija konzervativna politika jedan je od uzroka buržoaske revolucije 1868. u kojoj je zbačena.

1918. - Prva srpska armija počela je operacije za oslobađanje Niša u Prvom svetskom ratu, uprkos upozorenju vrhovnog komandanta savezničkih snaga na Balkanu, francuskog generala Luja Franše Deperea, da je to srljanje u avanturu. Goneći austrijsku i nemačku vojsku dolinom Južne Morave, srpska vojska je, pod komandom vojvode Petra Bojovića, u munjevitom napadu oslobodila Niš i primorala okupatore na povlačenje ka severu.

1964. - U Tokiju su otvorene 18. moderne Olimpijske igre.

1970. - Fidži, grupa od 322 ostrva u Pacifiku, dobio je nezavisnost od Velike Britanije i današnji dan slavi se kao Dan nezavisnosti.

1976. - 98-godišnji Grk Dimitrion Yordanidis je najstariji čovek koji je istrčao maraton. To je učinio za 7 sati i 33 minuta.

1985. - Umro je Orson Vels, reditelj, glumac, scenograf, novinar i romansijer. Režijom je počeo da se bavi još na koledžu, režirajući Šekspirove drame. Njegov prvi film, "Građanin Kejn" (1941), delo je virtuozne izražajne snage i originalnosti, tehničkih novina i novog načina montaže. Izgradio je osobeni stil i uticao na niz američkih i evropskih reditelja. Svako njegovo delo nosi pečat snažne i originalne ličnosti. Filmovi: "Treći čovek", "Veličanstveni Ambersonovi", "Otelo", "Dama iz Šangaja", "Zrno zla", "Proces"...

1991. - Skupština Srbije odlučila je da republička zastava bude trobojka, bez zvezde petokrake.

18. OKTOBAR

1405. - Rođen je Enea Silvio Pikolomini, papa Pije II od 1458, koji je pokušao da ujedini Evropu u krstaški pohod protiv Turske. Njegovi istorijski spisi sadrže vredne podatke o evropskim narodima, uključujući i južnoslovenske narode.
1469. - Kraljica Isabela od Kastilje udala se za aragonskog kralja Fernanda II, čime su pod jednom krunom ujedinjene gotovo sve španske hrišćanske zemlje.
1685. - Francuski kralj Luj XIV poništio je Nantski edikt i time lišio hugenote (protestanti) verskih i građanskih sloboda koje im je 1598. garantovao kralj Anri IV. Oko 200.000 hugenota, uglavnom intelektualaca, je nakon toga emigriralo u susedne zemlje.
1692. - Postavljen je kamen temeljac Petrovaradinske tvrđave kod Novog Sada, koja je postala jedno od najznačajnijih austrijskih strateških utvrđenja u borbi protiv Turaka.
1697. - Rođen je italijanski slikar Đovani Antonio Kanal, poznat kao Kanaleto, čuveni majstor venecijanskih pejsaža.
1842. - Rođen je srpski političar, ekonomista i istoričar Čedomilj Mijatović, član Srpske kraljevske akademije, utemeljivač Narodne banke Srbije. Kao šef srpske diplomatije potpisao je sa Austro-Ugarskom 1881. Tajnu konvenciju, a kao ministar finansija je uveo dinar kao novčanu jedinicu u Srbiji i metarski sistem mera.
1860. - Britanske trupe su, tokom Opijumskog rata spalile do temelja Juanmingjuan, letnju carsku palatu u Pekingu.
1865. - Umro je engleski državnik Henri Džon Templ, poznat kao lord Palmerston. Kao premijer (dvaput između 1855. i 1865), bio je glavni zagovornik Opijumskog rata protiv Kine i Krimskog rata protiv Rusije. Brutalno je ugušio ustanak u Indiji.
1867. - SAD su formalno preuzele suverenitet nad Aljaskom, koju su 30. marta 1867. kupile od Rusije za 7,2 miliona dolara.
1893. - Umro je francuski kompozitor Šarl Guno, koji se proslavio operama "Faust" (1859) i "Romeo i Julija" (1867), kao i obradom Bahovog Prvog preludijuma pod nazivom "Meditacije" ili "Ave Marija".
1898. - SAD su preuzele Porto Riko od Španije.
1922. - Osnovana je Britanska radio kompanija (BBC).
1925. - Rođena je grčka glumica Melina Merkuri, veoma angažovana šezdesetih godina 20. veka u borbi protiv vojne hunte, potom ministar kulture u vladi grčkih socijalista ("Ciganin i džentlmen", "Nikad nedeljom", "Fedra", "Slatka ptica mladosti").
1926. - Rođen je Čak Beri, američki kompozitor i pevač 50'ih godina 20.veka, začetnik rokenrola.
1931. - Umro je američki pronalazač Tomas Alva Edison. Patentirao je preko 1.000 izuma, među kojima su elektirčna sijalica sa ugljenim vlaknom, fonograf, mikrofon, kinetoskop. U njegovoj čuvenoj laboratoriji u Menlo Parku, blizu Njujorka radio je 1884. i Nikola Tesla.
1939. - Rodjen je Li Harvi Osvald (Lee Harvey Oswald), koji je, veruje se, ubica predsednika SAD, Džona Kenedija.
1956. - Rodjena je Martina Navratilova, teniserka, pobednik devet teniskih turnira u Vimbldonu (Engleska) za žene.
1967. - Sovjetski vasionski brod "Venera 4" ušao je u atmosferu Venere kao prva letelica u istoriji astronautike i emitovao podatke na Zemlju. Kontakt je izgubljen kada je brod bio na 27 kilometara iznad površine Venere.
1989. - Pod pritiskom masovnih demonstracija generalni sekretar Jedinstvene socijalističke partije Istočne Nemačke Erih Honeker je podneo ostavku, za novog šefa partije izabran je Egon Krenc, ali su antivladine demonstracije nastavljene.
1991. - Televizija Beograd je počela da emituje program preko satelita.
1991. - Na drugom plenarnom zasedanju Konferencije o Jugoslaviji u Hagu predsednik Srbije Slobodan Milošević odbio je predlog Deklaracije o Jugoslaviji kojom je bilo predviđeno da bivše federalne jedinice postanu suverene i nezavisne republike, međunarodno priznate. Predsednik Srbije je kasnije odbio sve ostale verzije "Sporazuma za opšte rešenje krize" u bivšoj SFR Jugoslaviji koje su nudili međunarodni posrednici.
1998. - Tajvanski izaslanik Ku Čen Fu je, na kraju šestodnevne posete Kini, razgovarao je s kineskim predsednikom Đangom Ceminom, što je bio prvi susret na najvišem nivou dveju strana od 1949.
1998. - Najmanje 700 ljudi je poginulo u eksploziji naftovoda na jugu Nigerije.
2000. - Predsednik Crne Gore Milo Đukanović odbio je učešće u vladi SR Jugoslavije i založio se za nastavak političkog dijaloga Srbije i Crne Gore o novoj državnoj zajednici. Đukanović će u narednom periodu tražiti da dve federalne jedinice prvo dobiju međunarodno priznanje, a potom da formiraju savez.
2001. - Četvorica sledbenika Osame bin Ladena, vođe terorističke organizacije Al Kaida, osuđeni su u Njujorku na doživotnu robiju bez prava žalbe za bombaške napade koje su izvršili 1998. godine na američke ambasade u Africi.
2002. - Na moskovskom bulevaru Novi Arbat ubijen je Valentin Tcvetkov, guverner Magadana, regiona na dalekom istoku Rusije.

31. OKTOBAR

1517. - Umro je italijanski slikar Fra Bartolomeo, jedan od poslednjih firentinskih renesansnih majstora. Smatra se pretečom baroka ("Bogorodica sa svecima", "Pijeta").
1517. - Ogorčen mnogobrojnim zloupotrebama crkve, nemački sveštenik Martin Luter okačio je na vrata katedrale u Vitenbergu i stavio na javnu raspravu 95 teza o reformi crkve. Time je u nemačkim zemljama počela Reformacija, a Luter je postao jedan od njenih vođa.
1632. - Rođen je Jan Vermer, jedan od najvećih holandskih majstora 17. veka. Nepriznat i neshvaćen za života, dva veka kasnije svrstan je među najveće umetnike u istoriji slikarstva, a njegove slike dostigle su astronomske cene ("Pogled na Delft", "Žena s pismom", "Devojka s đerdanom", "U ateljeu", "Čas muzike").
1795. - Rođen je Džon Kits, jedan od velikana iz plejade engleskih romantičara s kraja DžVIII i početka DžIDž veka. Za pet godina stvaralaštva (umro je u 26. godini) ostavio je delo koje ga svrstava u jednog od najvećih pesnika engleske književnosti ("Endimion", "Oda slavuju", "Oda grčkoj urni", "Oda jeseni").
1795. - Rođen je Džon Kits, jedan od velikana iz plejade engleskih romantičara s kraja DžVIII i početka DžIDž veka. Za pet godina stvaralaštva (umro je u 26. godini) ostavio je delo koje ga svrstava u jednog od najvećih pesnika engleske književnosti ("Endimion", "Oda slavuju", "Oda grčkoj urni", "Oda jeseni").
1848. - Carske čete pod feldmaršalom Alfredom Vindišgrecom zauzele su Beč, čime je ugušen osmomesečni Bečki ustanak tokom kojeg je bila uspostavljena revolucionarna vlada.
1851. - U Cetinju je umro crnogorski vladika, filozof i državnik Petar II Petrović Njegoš, veliki epski pesnik, autor slavnog dramsko-epskog dela "Gorski vijenac". Kao državnik postavio je temelje moderne crnogorske države, ustanovio izvršnu vlast i senat, organizovao sudove, uveo poreze. Za njegove vladavine osnovana je prva štamparija u Cetinju 1834 i podignuta prva škola. U književnoj baštini ostavio je i ep "Luča mikrokozma", dramu "Lažni car Šćepan Mali", pesme.
1871. - Na osnovu ustava iz 1869. (Namesnički ustav), donet je prvi zakon o poroti u Srbiji, koji je stupio na snagu 1. januara 1872.
1918. - U atentatu je ubijen bivši mađarski premijer grof Ištvan Tisa, vođa reakcionarne Nacionalne stranke rada.
1922. - Benito Musolini (Mussolini) je postao predsednik vlade Italije a zatim i diktator.
1922. - Rođen je kambodžanski princ Norodom Sihanuk, kojeg je na presto prvi put dovela francuska kolonijalna vlast 1941. Abdicirao je 1955. u korist oca Norodoma Suramarita, a posle njegove smrti 1960. ponovo je postao šef države. Oboren je sa vlasti 1970. u državnom udaru generala Lon Nola, potom je kratko (1975-76) bio predsednik tokom režima Crvenih Kmera. Posle niza burnih političkih promena, 1993. je ponovo postao kralj Kambodže.
1925. - Reza Kan je preuzeo presto Irana i osnovao dinastiju Pahlavi, koja je vladala tom zemljom do Islamske revolucije 1979.
1926. - Umro je, od nagle upale slepog creva, američki iluzionista, poreklom mađarski Jevrejin, Hari Hudini, najpoznatiji mađioničar, eskapist, 20. veka. Rođen kao Erih Vajs, promenio je ime u čast francuskog mađioničara Robera Hudina.
1940. - Pobedom britanske avijacije završena je Bitka za Britaniju koju su Nemci počeli u julu snažnim bombardovanjem i pomorskom blokadom Velike Britanije. Britanci su preuzeli vazdušnu kontrolu nad Lamanšom, a Nemci su odustali od invazije na to ostrvo.
1952. - SAD su na Eniwetok Atolu, u Maršalskim ostrvima u Tihom okeanu, izvele prvu probu hidrogenske bombe.
1956. - Bombardovanjem egipatskih aerodroma, Britanija i Francuska su počele napad na Egipat, tokom Suecke krize.
1961. - U procesu destaljinizacije Sovjetskog Saveza, Staljinovi posmrtni ostaci premešteni su iz mauzoleja na Crvenom trgu u grobnicu uz zidine Kremlja.
1984. - Ispred rezidencije u Nju Delhiju ubijena je Indira Gandi, premijer Indije. Ubistvo su izvršili Siki ekstremisti, pripadnici njenog ličnog obezbeđenja.
1991. - Na prvim višepartijskim izborima u Zambiji Frederik Čiluba pobedio je Keneta Kaundu, lidera u borbi za nezavisnost i prvog predsednika zemlje.
1993. - Umro je italijanski režiser Federiko Felini, koji je pedesetih godina 20. veka postao vodeće ime italijanskog i svetskog filma. Jedan od najistaknutijih predstavnika italijanskog neorealizma dobitnik je tri Oskara za filmove "Ulica", "Kabirijine noći" i "Osam i po". Proslavili su ga i "Amarkord", "Sladak život", "Đulijeta i duhovi".
1999. - Tokom 113. fudbalskog derbija "Partizana" i "Crvene zvezde" u sukobima navijača poginuo je učenik Aleksandar Radović (17). To je bio prvi slučaj nasilne smrti na fudbalskim utakmicama u Jugoslaviji.
2000. - Ruska raketa u kojoj su se nalazili prvi stanovnici međunarodne svemirske stanice, eksplodirala je u Kazahstanu.
2003. - U Maleziji je nakon 22 godine izabran peti po redu predsednik vlade Abdulah Ahmad Badavi. On je na toj dužnosti zamenio Mahatira Mohameda koji je, sa reputacijom najkotroverznijeg azijskog lidera, vladao tom zemljom jugoistočne Azije od 1981.
2003. - U Japanu je umrla Kamato Hongo (116) za koju se veruje da je bila najstarija osoba na svetu.

2. NOVEMBAR

1642. - Šveđani su u drugoj bici kod Brajtenfelda u Tridesetogodišnjem ratu pobedili austrijske carske trupe pod nadvojvodom Leopoldom, koji je izgubio najmanje 10.000 ljudi.
1687. - U pobuni janjičara u Carigradu zbačen je sa vlasti turski sultan Muhamed IV, a na presto je došao njegov mlađi brat Sulejman III.
1721. - Posle ratova protiv Otomanskog carstva i Švedske kojima je učvrstio Rusiju na Crnom moru i Baltiku, Petar Veliki je proglašen carem cele Rusije.
1755. - Rođena je francuska kraljica Marija Antoaneta, žena Luja XVI, ćerka austrijske carice Marije Terezije. Omražena u narodu kojem je poručila: "Ako nemate hleba, jedite kolače", optužena tokom Francuske revolucije da je tajnim vezama sa bečkim dvorom izdala Francusku, pogubljena je na giljotini 1793.
1766. - Rođen je austrijski vojskovođa mađarskog porekla feldmaršal Johan Jozef Radecki, vojni reformator i nacionalni heroj koji je više od pola veka predvodio austrijske trupe.
1785. - Londonski proizvođač kočija Lionel Lukin patentirao je prvi čamac za spašavanje.
1789. - U Francuskoj je konfiskovana imovina katoličke crkve, što je bio prvi težak udarac katoličkoj crkvi u njenoj istoriji.
1815. - Rođen je engleski matematičar Džordž Bul, osnivač simboličke logike i "Bulove algebre", koja je imala presudan značaj za razvoj kompjutera. Značajni su njegovi radovi "Istraživanje zakona mišljenja" i "Matematička analiza logike".
1841. - Revoltirani britanskom okupacijom Kabula, Avganistanci su masakrirali 24 britanska oficira, što je izazvalo drugi Avganistanski rat.
1841. - Revoltirani britanskom okupacijom Kabula, Avganistanci su masakrirali 24 britanska oficira, što je izazvalo drugi Avganistanski rat.
1906. - Rođen je Lukino Viskonti, jedan od najznačajnijih italijanskih filmskih režisera, koji je filmom "Zemlja drhti" (1948) označio početak italijanskog neorealizma ("Bele noći", "Roko i njegova braća", "Gepard", "Sumrak bogova", "Smrt u Veneciji", "Nevino").
1913. - Rodjen je Bert Lankaster (Burt Lancaster), holivudski filmski glumac i dobitnik nagrade Oskar.
1917. - Britanski ministar inostranih poslova Artur Džejms Balfur objavio je Deklaraciju, poznatu kao Balfurova deklaracija, o osnivanju jevrejske države u Palestini.
1930. - Haile Selasije I krunisan je za cara Etiopije.
1938. - Mađarska je anektirala južnu Slovačku, priključivši se rasparčavanju Čehoslovačke nakon potpisivanja Minhenskog sporazuma u septembru.
1950. - Umro je engleski dramski pisac, novinar i kritičar irskog porekla Džordž Bernard Šo (George Bernard Shaw). Književnu karijeru počeo je pisanjem romana i pozorišnih kritika, a proslavio se mnogobrojnim pozorišnim delima. Dobitnik je Nobelove nagrade za književnost 1925. ("Kandida", "Zanat gospođe Voren", "Major Barbara", "Pigmalion").
1953. - Pakistanski parlament je proglasio Islamsku republiku Pakistan.
1956. - Mađarska vlada je odbacila članstvo u Varšavskom paktu i zatražila pomoć UN zbog napada sovjetskih trupa; SSSR je stavio veto u Savetu bezbednosti UN na zahtev zapadnih sila da se razmotri kriza u Mađarskoj.
1964. - U Saudijskoj Arabiji je svrgnut kralj Saud, a za novog kralja proglašen je princ Fejsal.
1976. - Džimi Karter (Jimmy Carter) je izabran kao 38. predsednik SAD.
1978. - Dvojica sovjetskih kosmonauta Jurij Romanenko i Georgij Grečko vratila su se na Zemlju sa svemirske stanice "Saljut 6" nakon 139 dana i 14 časova, što je bio novi rekord boravka u vasioni.
1994. - Više od 430 ljudi poginulo je u požaru posle eksplozije u velikom skladištu nafte blizu jednog sela u južnom Egiptu.
1995. - Vrhovni sud Argentine doneo je odluku o ekstradiciji nacističkog oficira Eriha Pribkea Italiji, gde je optužen za ratne zločine tokom Drugog svetskog rata.
1998. - Uragan "Mič", koji je harao kroz Centralnu Ameriku sedam dana, izazvao je ogromna razaranja, posebno u Hondurasu i Nikaragvi, a najmanje 9.000 ljudi je poginulo.
1999. - Crna Gora je uvela nemačku marku kao paralelnu valutu uz jugoslovenski dinar.
2001. - Posle više od pola veka u škole u Srbiji ponovo je uvedena veronauka.
2003. - Sveštenik Kenon V. Džin Robinson imenovan je za biskupa američke Episkopalne crkve. On je prvi sveštenik koji je javno priznao da je homoseksualac.
2003. - Umrla je Kristabel Bilenberg (94), britanska književnica, autorka knjige "Prošlost sam ja", memoara o opstanku u nacističkoj Nemačkoj.
2004. - Na predsedničkim izborima u SAD ponovo je izabran republikanac Džordž Buš.
2004. - Umro je šeik Zajed Ben al Nahajan (90), osnivač i istorijski lider Ujedinjenih Arapskih Emirata, koji je tom zemljom vladao od 1971. godine.

9. NOVEMBAR

1799. - Napoleon Bonaparta je vojnim udarom srušio vladu Direktorijuma i kao prvi konzul preuzeo vlast u Francuskoj (18. brimer). Napoleon je potom kao car od 1804. zavladao Francuskom i velikim delom Evrope donoseći, pored ratnih nevolja, kapitalne društvene promene. Napoleonovska administracija ukinula je zastarele feudalne režime, zavela modernu upravu i postavila osnove modernog industrijskog razvoja.
1818. - Rođen je Ivan Sergejevič Turgenjev, jedan od prvih ruskih pisaca čija su dela prodrla na Zapad. Za života je uživao mnogo veći ugled u francuskim, nego u ruskim književnim krugovima. Autor je romana "Očevi i deca", "Lovčevi zapisi", "Uoči novih dana", "Prolećne vode". Poznata je i njegova drama "Mesec dana na selu".
1835. - Rođen je Davorin Jenko, jedan od najznačajnijih kompozitora romantičara u slovenačkoj i srpskoj muzici. Autor je srpske himne "Bože pravde" i slovenačke "Naprej, zastava slave". Kao dirigent beogradskog Narodnog pozorišta (1871-1902) komponovao je muziku za više od 80 pozorišnih komada. Autor je prve srpske operete "Vračara".
1841. - Rođen je Eduard VII, kralj Velike Britanije i Irske i car Indije, najstariji sin kraljice Viktorije. Tokom njegove vladavine od 1901. završen je Burski rat, sklopljen je sporazum s Japanom 1902, s Francuskom 1904. i s Rusijom dogovor o podeli sfera u Aziji 1907.
1888. - Rođen je francuski političar, ekonomista i diplomata Žan Mone, tvorac plana o modernizaciji francuske privrede posle Drugog svetskog rata, prvi predsednik Evropske zajednice za ugalj i čelik (1952-55) i predsednik Akcione komisije za stvaranje Sjedinjenih država Evrope (1956-75).
1909. - Rodjena je Ketrin Hepbern (Katherine Hepburn), holivudska filmska glumica i dobitnica četiri nagrade Oskar.
1918. - U Berlinu su posle generalnog štrajka radnici izašli na ulice, vojnici su odbili da intervenišu protiv njih i pridružili su se pobuni. Vlast u gradu preuzeo je Radnički sovjet, a car Vilhelm II je abdicirao i pobegao u Holandiju. Dva dana kasnije Nemačka je potpisala mirovni ugovor kojim je okončan Prvi svetski rat.
1934. - Rodjen je Karl Sagan (Carl Sagan), američki astrofizičar, astrobiolog i pionir nove grane, egzobiologije, kao i pokretač mnogih naučnih projekata u potrazi za vanzemaljskim civilizacijama. Bio je uspešan pisac i popularizator nauke.
1937. - U japansko-kineskom ratu, japanske trupe su zauzele Šangaj.
1938. - Tokom noći nacisti su u Nemačkoj demolirali više od 7.000 jevrejskih kuća i prodavnica i spalili stotine sinagoga. Ubijeno je preko 90 Jevreja. Ovaj pogrom Jevreja dobio je naziv "Kristalna noć" jer su ulice nemačkih gradova bile prekrivene razbijenim staklom.
1940. - Umro je britanski državnik Artur Nevil Čembrlen, vođa Konzervativne stranke i premijer Velike Britanije od 1937. do 1940. U uzaludnom naporu da izbegne vojni sukob s Nemačkom, potpisao je 1938. Minhenski sporazum s Adolfom Hitlerom.
1952. - Umro je izraelski državnik i hemičar Haim Vajcman, prvi predsednik novoformirane države Izrael 1948, predsednik Svetske cionističke organizacije (1920-31) i Jevrejske agencije (1929-31. i 1935-46). Kao hemičar pronašao je postupak za protizvodnju acetona i butanola.
1953. - Umro je u Njujorku, u 39. godini života, poznati pesnik Dilan Tomas (Dylan Thomas) poreklom iz Velsa, u Belikoj Britaniji.
1953. - Umro je kralj Abdul-Aziz Ibn Saud, koji je 1932. osnovao kraljevinu Saudijsku Arabiju, osvojivši pre toga čitavu centralnu Arabiju.
1960. - Džon Ficdžerald Kenedi (J. F. Kennedy) je postao predsednik SAD, kao najmladji ikada izabrani predsednik, u svojoj 43. godini.
1963. - U japanskom rudniku uglja Omuta u eksploziji gasa poginula su 452 rudara, a 470 ih je ranjeno. Istog dana poginuo je 161 putnik u sudaru teretnog voza s putničkim vozom na pruzi za Tokijo.
1970. - Umro je francuski državnik i general Šarl de Gol, vođa pokreta "Slobodna Francuska" u Drugom svetskom ratu kojim je rukovodio iz Londona, prvi posleratni premijer, osnivač i prvi predsednik Pete republike od 1958. do 1969, kada se povukao jer nije dobio većinu na referendumu o regionalizaciji zemlje i ukidanju Senata. Suprotstavljao se prestižu SAD u Evropi, povukao francuske snage iz NATO pakta, a američkim snagama onemogućio da drže svoje baze u Francuskoj (1966). Okončao je sedmogodišnji rat u Alžiru nakon čega je ta zemlja stekla nezavisnost. Napisao je "Ratne memoare".
1977. - Izraelski avioni napali su ciljeve u južnom Libanu i tom prilikom, kako je saopštila libanska vlada, uništili su dva sela i ubili najmanje 60 civila.
1985. - Ruski velemajstor Gari Kasparov je u 23. godini postao najmlađi svetski prvak u istoriji šaha. U meču za titulu pobedio je ruskog velemajstora Anatolija Karpova rezultatom 13:11.
1989. - Stotine hiljada Istočnih Nemaca krenulo je prema Zapadnoj Nemačkoj, a veliki broj Zapadnih Nemaca krenuo je u suprotnom pravcu, samo nekoliko sati nakon što je vlada objavila da je otvorena granica prema Zapadu. Pad "Berlinskog zida", simbola podele Evrope posle Drugog svetskog rata, bio je prvi korak ka ponovnom ujedinjenju dve Nemačke.
1993. - U muslimansko-hrvatskim sukobima u bosanskom ratu Hrvati su srušili Stari most na reci Neretvi u Mostaru, simbol grada sagrađen u vreme Otomanskog carstva u 16. veku.
1995. - Predsednik PLO Jaser Arafat prvi put je posetio Izrael i tom prilikom izrazio saučešće udovici izraelskog premijera Jicaka Rabina koji je ubijen u atentatu 4. novembra.
2001. - Umro je bivši italijanski predsednik Đovani Leone, koji je 1978. bio primoran da podnese ostavku zbog optužbi za korupciju.
2002. - U Dženinu, gradu na Zapadnoj obali, izraelske snage su ubile Ijada Savalu, lidera miltantnog krila islamskog Džihada, koji je bio među prvima na izraelskim poternicama.
2003. - Umro je američki saksofonista Badi Arnold, jedan od osnivača Programa za pomoć muzičarima zavisnim od droge ili alkohola.

13. NOVEMBAR

1093. - Umro je škotski kralj Malkolm III, tokom petog bezuspešnog pokušaja da pokori Englesku. Na vlast je došao 1057, pošto je pobedio i ubio kralja Makbeta. Time je osvetio svog oca kralja Dankana I, kojeg je Makbet ubio 1040.
1782. - Rođen je Esajas Tegner, jedan od najvećih švedskih pesnika autor čuvene "Sage o Fritjofu".
1813. - U Njegušima je rođen Petar II Petrović Njegoš, crnogorski vladika, filozof i državnik, veliki epski pesnik, autor slavnog dramsko-epskog dela "Gorski vijenac". Kao državnik postavio je temelje moderne crnogorske države, ustanovio izvršnu vlast i senat, organizovao sudove, uveo poreze. Za njegove vladavine osnovana je prva štamparija u Cetinju 1834. i podignuta prva škola. U književnoj baštini ostavio je i ep "Luča mikrokozma", dramu "Lažni car Šćepan Mali", pesme.
1850. - Rodjen je škotski pisac Robert Lius Stivenson (Robert Louis Stevenson), autor romana 'Ostrvo sa blagom', novele 'Čudni slučaj Doktora Džekila i Gospodina Hajda' koji je poslužio kao inspiracija za filmove, 'Crna strela: Priča o dve ruže' i drugih dela.
1868. - Umro je italijanski kompozitor Đoakino Antonio Rosini, autor 39 opera od kojih su načuvenije "Seviljski berberin", "Viljem Tel", "Otelo".
1871. - Rođen je Vladislav Ribnikar, osnivač lista "Politika" (1904), njen prvi direktor i glavni urednik. Jedan je od osnivača TANjUG-a i prvi direktor te agencije (1943). Bio je ministar prosvete FNR Jugoslavije 1945. i predsednik Komiteta za kulturu i umetnost 1946.
1899. - Umro je prvi srpski fotograf, grafičar i litograf g. Anastas Jovanović. On je još 1846. godine kupio treću foto-kameru u svetu.
1912. - Rođen je francuski pisac rumunskog porekla Ežen Jonesko (Eugene Ionesco), koji se svojom antidramom suprotstavio klasičnom pozorištu odbacivši svaku akciju, uzročnu povezanost i tradicionalne šeme klasičnih dramskih dela ("Ćelava pevačica", "Lekcija", "Stolice", "Nosorog", "Makbet" "Žak ili pokornost").
1916. - Završila se, u prvom svetskom ratu, bitka na Somi (Somme) u kojoj je poginulo preko 60,000 savezničkih vojnika u pokušaju da probiju nemačke linije na reci Somi.
1940. - Prikazana je u Njujorku premijerno originalna verzija crtanog filma Volta Diznija (Walt Disney) 'Fantasia', na kojem je radilo preko 1000 Diznijevih crtača.
1941. - Prvi britanski nosač aviona "Ark Rojal" pogođen je u Drugom svetskom ratu nemačkim torpedom u blizini Gibraltara i narednog dana je potonuo.
1942. - Počela je odlučujuća vazdušno-pomorska bitka između japanskih i američkih trupa kod Gvadalkanala u Tihom okeanu. U trodnevnim borbama obe strane su pretrpele velike gubitke u brodovima, ali su strateški uspeh postigli Amerikanci.
1944. - Partizanske jedinice Narodno oslobodilačke vojske Jugoslavije oslobodile su Skoplje u Drugom svetskom ratu.
1945. - Francuski general Šarl de Gol izabran je glasovima svih 555 poslanika za predsednika privremene vlade, posle čega je formirao koalicioni kabinet u koji je ušlo i pet komunista.
1949. - Rodjena je Vupi (Whoopi) Goldberg, američka filmska glumica i dobitnica nagrade 'Oskar'.
1965. - Umro je srpski arheolog Vladimir Petković, profesor Beogradskog univerziteta, upravnik Narodnog muzeja u Beogradu i član Srpske akademije nauka i umetnosti, stručnjak za srpsku srednjevekovnu umetnost. Rukovodio je otkopavanjima Stobija i Caričinog grada.
1970. - Hafez al Asad je vojnim udarom pruzeo vlast u Siriji.
1974. - Umro je italijanski filmski režiser i glumac Vitorio de Sika, jedan od tvoraca neorealizma ("Kradljivci bicikala", "Stanica Termini", "Ćoćara", "Vrt Finci Kontinijevih".
1975. - Svetska zdravstvena organizacija objavila je da su u Aziji, prvi put u istoriji, iskorenjene velike boginje.
1980. - Američki svemirski brod "Vojadžer I" je poslao prve snimke Saturna napravljene iz blizine.
1985. - U erupciji vulkana Nevado del Ruis u centralnoj Kolumbiji razoren je grad Armero. Poginulo je oko 25.000 ljudi.
1994. - Šveđani su na referendumu sa 52,2 odsto glasova odlučili da se njihova zemlja priključi Evropskoj uniji.
1999. - U zemljotresu u Turskoj poginulo je više od 450 ljudi, a oko 2.500 je ranjeno.
2000. - Predsednik Filipina Džozef Estrada optužen je za korupciju. Pod pritiskom protesta građana i vojske on se 20. januara 2002. povukao s vlasti, a 16. aprila se predao Specijalnom sudu za borbu protiv korupcije.
2001. - Borci antitalibanske Severne Alijanse ušli su u glavni grad Avganistana Kabul.
2001. - Međunarodni sud za ratne zločine u Hagu osudio je bosanske Srbe Duška Sikiricu, Damira Došena i Dragana Kolundžiju na zatvorske kazne od 15, pet i tri godine zatvora za zločine protiv čovečnosti izvršene nad muslimanskim civilima 1992. u logoru Keraterm u Prijedoru.
2003. - Predsednik Zajednice Srbija i Crna Gora, Svetozar Marović izvinio se u Sarajevu građanima Bosne i Hercegovine za sva ratna zla i nesreće koje su doživeli i pozvao narode dve zemlje da se te rane zajednički zaleče.

21. novembar
 
1694. -
Rođen je francuski filozof, pisac i istoričar Fransoa Mari Arue, poznat kao Volter, jedan od najznačajnijih mislilaca evropskog prosvetiteljstva u 18. veku ("Kandid", "Eseji o običajima i duhu nacije", "Filozofska pisma", "Traktat o metafizici").
1783. -
Francuzi Fransoa Pilatr de Rozije i Fransoa Loran izveli su prvi uspešan let balonom napunjenim toplim vazduhom, preletevši iznad Pariza za 25 minuta razdaljinu od osam kilometara.
1806. -
U nameri da ekonomski slomi protivnika, Napoleon Bonaparta je objavio Berlinski dekret o blokadi Velike Britanije, koji je uključivao i zabranu pristajanja britanskih brodova u sve evropske luke.
1844. -
Umro je ruski pisac Ivan Andrejevič Krilov. Izdavač humorističkih časopisa i autor satiričnih "pisama", najveću popularnost je stekao basnama, koje je pisao po uzoru na Ezopa inspirišući se i ruskim folklorom.
1869. -
Rođen je srpski pravnik i istoričar Slobodan Jovanović, profesor Beogradskog univerziteta, predsednik Srpske kraljevske akademije, najznačajniji srpski pravni pisac i teoretičar države u 20. veku. Tokom Drugog svetskog rata bio je predsednik jugoslovenske emigrantske vlade u Londonu (1942-43), a posle rata komunističke vlasti su ga u odsustvu osudile na 20 godina zatvora.
1877. -
Tomas Edison je objavio pronalazak fonografa.
1888. -
Rodjen je Harpo Marks (Marx), američki filmski glumac, komičar, iz filmova sa čuvenom braćom Marks.
1916. -
Umro je Franc Jozef I, austrijski car od 1848, a od 1867. car i kralj Austro-Ugarske monarhije. Godine 1878. okupirao je, a potom anektirao Bosnu i Hercegovinu. Atentat na njegovog bratanca nadvojvodu Franca Ferdinanda u Sarajevu 1914. iskoristio je za obračun sa Srbijom. Smatra se da je taj atentat bio i neposredan povod za početak Prvog svetskog rata. Nasledio ga je Karlo I, poslednji vladar carstva koje se nakon rata raspalo.
1922. -
Rodjen je Teli Savalas (Telly Savalas), američki filmski i televizijski glumac grčkog porekla, poznat po TV seriji 'Kodžak' ('Kojak').
1937. -
Osnovana je Muzička akademija u Beogradu, koja je 1973. dobila status fakulteta.
1938. -
Nemačka je okupirala sudetsku oblast u Čehoslovačkoj i priključila je nemačkom Rajhu.
1945. -
Rodjena je Goldi Hon (Goldie Hawn), holivudska filmska glumica i dobitnica nagrade "Oskar".
1963. -
Rimokatolički Vatikanski koncil odobrio je upotrebu domicilnog jezika u crkvenim obredima umesto latinskog.
1974. -
U eksplozijama koje su u dva paba u engleskom gradu Birmingemu podmetnuli pripadnici Irske republikanske armije poginula je 21 osoba, a 162 su ranjene.
1977. -
U jugoistočnoj Indiji ciklon je usmrtio oko 3.000 ljudi aogromni talasi su zbrisali čitava sela.
1981. -
Umro je srpski pisac i istoričar umetnosti i književnosti Milan Kašanin, pre Drugog svetskog rata direktor Narodnog muzeja u Beogradu i Muzeja kneza Pavla, a posle rata Galerije fresaka ("Dva veka srpskog slikarstva", "Umetnost i umetnici").
1994. -
Avijacija NATO je sa 36 bombardera iz baza u Italiji izvršila napad na aerodrom Udbine. Napad je usledio nakon pisma Franje Tuđmana UN u kojem je predsednik Hrvatske optužio krajiške Srbe da sa tog aerodroma vrše napade na Bosnu i Hercegovinu. To je bila najveća vazdušna operacija Severoatlantskog pakta od njegovog osnivanja 1949.
1995. -
Argentina je izručila Italiji nacističkog oficira Eriha Pribkea odgovornog za masakr nad 335 civila u Drugom svetskom ratu.
1995. -
Nakon tronedeljnih pregovora, u vojnoj bazi Rajt Petersonu američkom gradu Dejton predsednici Hrvatske, Bosne i Hercegovine i Srbije, Franjo Tuđman, Alija Izetbegović i Slobodan Milošević parafirali su mirovni sporazum kojim je okončan rat u Bosni.
2000. -
Napadom na policijsku stanicu u selu Končulj, u kojem su poginula četiri pripadnika srpskih snaga bezbednosti, obnovljeni su sukobi naoružanih Albanaca i srpskih snaga u Kopnenoj zoni bezbednosti na jugu Srbije.
2002. -
Međunarodni tužilac na Kosovu Antoni Rič podigao je optužnicu protiv nekadašnjeg komandanta OVK Rustema Mustafe, zvanog Remi i još trojice bivših pripadnika OVK za ratne zločine na Kosovu od avgusta 1998. do sredine juna 1999.
2004. -
U Ukrajini je održan drugi krug predsedničkih izbora, posle kojih su, zbog izborne krađe, na ulicama Kijeva izbili protesti više hiljada pristalica kandidata opozicije Viktora Juščenka. Višednevna kriza u zemlji okončana je, 3. decembra, kada je Ustavni sud doneo odluku da se drugi izborni krug poništi i zakažu novi izbori za 26.decembar, na kojima je Juščenko izabran za predsednika Ukrajine

28. novembar

1520. - Portugalski moreplovac Ferdinand Magelan (Magellan, originalno Fernão de Magalhães) prošao je brodom iz Atlantika u Pacifik, kroz moreuz između južno-američkoga kopna i ostrva Ognjene zemlje, po njemu nazvan Magellianov prolaz. On je bio prvi koji je stigao do Indije ploveći na zapad.
1632. - Rođen je francuski kompozitor italijanskog porekla Žan Batist Lili, tvorac klasične francuske opere, s baletom, horovima, arijama i scenskim efektima. S Molijerom je stvorio novu dramsko-muzičku vrstu - comedie ballet. Bio je glavna ličnost muzičkog života na dvoru Luja XIV i celog Pariza. Pripisuje mu se prva upotreba palice za dirigovanje.
1757. - Rođen je engleski slikar, bakrorezac i pisac Vilijam Blejk (William Blake), pesnik intuicije i mašte. Književnu slavu stekao je zbirkama pesama "Pesme iskustva" i "Pesme nevinosti", a kao slikar poznat je po 21 ilustraciji za "Knjigu o Jovu" i ilustracijama Čoserovih "Kanterberijskih priča". Njegova poezija postala je poznata i cenjena tek krajem XIX veka i znatno je uticala na brojne pesnike, posebno nadrealiste.
1820. - Rođen je nemački filozof Fridrih Engels (Friedrich Engels), jedan od osnivača naučnog socijalizma i najbliži saradnik Karla Marksa. Osnovne postavke materijalističkog poimanja sveta izložio je u delu "Anti-Diring", a u saradnji s Marksom napisao je "Nemačku ideologiju" i "Manifest komunističke partije".
1821. - Centralno-američka država Panama proglasila je nezavisnost od Španije i pridružila se Kolumbiji.
1821. - Panama je proglasila nezavisnost od Španije i pridružila se Kolumbiji.
1829. - Rođen je ruski klavirski virtuoz i kompozitor Anton Grigorjevič Rubinštajn, osnivač Konzervatorijuma u Petrogradu. Pripadao je tzv. kosmopolitskom pravcu, nasuprot "Velikoj petorici". Komponovao je opere, klavirske kompozicije, solo pesme.
1830. - U Beogradu na Tašmajdanu u prisustvu kneza Miloša i beogradskog paše svečano je pročitan hatišerif turskog sultana Mahmuda II o autonomiji Srbije. Turci su nakon toga prodali svoja imanja Srbima i napustili Beograd.
1858. - Na zahtev opozicionih vođa obrenovićevaca i liberala u kneževini Srbiji je sazvana skupština, prva u parlamentarnoj istoriji Srbije koja je sazvana na osnovu posebno usvojenog zakona. Ranije skupštine zasnivale su se na običajnom pravu. Svetoandrejska skupština čije je zasedanje počelo 30. decembra izvršila je smenu dinastija u Srbiji - zbačen je Aleksandar Karađorđević, a na srpski presto je vraćen Miloš Obrenović.
1878. - Umro je Đura Jakšić, najveći liričar srpskog romantizma i jedan od najdarovitijih slikara 19. veka. Pored poezije, koja je najvrednija u njegovom književnom opusu, pisao je pripovetke i herojske poeme ("Na Liparu", "Ponoć", "Padajte braćo", "Otadžbina", "Seoba Srbalja" "Stanoje Glavaš").
1905. - U Dablinu je irski nacionalista Artur Grifit (Arthur Griffith) osnovao partiju Šin Fejn (Sinn Féin), čiji je glavni zadatak bila borba za osamostaljenje Irske od Velike Britanije.
1907. - Rođen je Alberto Moravija, jedan od najistaknutijih i najplodnijih italijanskih književnika 20. veka. Autor "Ćoćare", "Rimljanke", "Rimskih priča", slavu je stekao već prvim romanom "Ravnodušni ljudi" (1929).
1912. - Nakon 400 godina turske vladavine Albanija je proglasila nezavisnost, koja je priznata na konferenciji ambasadora velikih sila u Londonu 20. decembra i Londonskim ugovorom o miru 30. maja 1913. U mestu Valona formirana je prva privremena vlada.
1919. - Nensi Estor je kao prva žena izabrana u britanski parlament.
1920. - U Kraljevini Srba Hrvata i Slovenaca (SHS) su održani prvi izbori za Ustavotvornu skupštinu. Najveći broj glasova su dobili demokrate (92 mesta u Skupštini) i radikali (91) od ukupno 419 mandata, a iznenadili su komunisti sa 50 poslaničkih mesta. Žene, pripadnici vojske i pripadnici nacionalnih manjina, nisu mogli da glasaju.
1942. - U Bostonu, SAD, je izbio požar u noćnom klubu "Coconut Grove" u kojem je poginula 491 osoba.
1943. - Drugi svetski rat: U Teheranu (Iran) je održan sastanak lidera savezničkih vojnih sila, na kojem su učestvovali sovjetski vodja Josif Staljin, predsjednik SAD Franklin D. Ruzvelt (Roosevelt) i britanski premijer Vinston Čerčil (Winston Churchill). Oni su razmatrali otvaranje drugog fronta protiv Nemačke u Evropi, operacije na istočnom frontu, kao i posleratno uređenje Evrope i pitanje Jugoslavije. Dogovoreno je da se Jugoslavija obnovi "u potpunom teritorijalnom integritetu i nezavisnosti, s tim što će pitanje njenih zapadnih granica biti rešeno poslije rata".
1945. - Umro je američki teniser i političar Dvajt Dejvis, koji je 1900. osnovao tenisko takmičenje nacija "Dejvis kup". Bio je i američki ministar rata od 1925. do 1929. i generalni guverner SAD na Filipinima od 1929. do 1932.
1950. - U Beogradu je osnovan Muzej pozorišne umetnosti Srbije.
1954. - Američki književnik Ernest Heminvej (Hemingway) je dobio Nobelovu nagradu za književnost. Proslavio se svojim romanima i kratkim pričama: 'Zbogom oružje', 'Za kim zvono zvoni', 'Snegovi Kilimandžara,' 'Starac i more'.
1971. - Pripadnici palestinske terorističke organizacije "Crni septembar" ubili su jordanskog premijera Vasfi Tela u Kairu, gde je doputovao radi učešća na Arapskoj konferenciji.
1975. - Fretilin (Revolucionarni front za nezavisnost Istočnog Timora) proglasio je nezavisnost od Indonezije i osnivanje Demokratske republike Istočni Timor.
1979. - Novozelanđanski avion "DC-10" je udario u planinu Erebus na Antarktiku. Poginulo je svih 257 putnika i članova posade.
1989. - Indijski premijer Radživ Gandi je dao ostavku poslije poraza na izborima.
1994. - Norvežani su na referendumu odbili da se priključe Evropskoj uniji.
1994. - Gradjani Norveške su glasanjem na referendumu odbili priključenje Evropskoj uniji.
1996. - General Ratko Mladić, protiv koga je Međunarodni sud za ratne zločine podigao optužnicu 25. jula 1995., formalno je smenjen s mesta komandanta Glavnog štaba Vojske Republike Srpske. Mladić je na toj dužnosti bio od 12. maja 1992.
2000. - Holandski parlament je odobrio zakon kojim se dopušta eutanazija i samoubistvo uz pomoć lekara. Time je Holandija postala prva zemlja koja je legalizovala takvu praksu.
2001. - Stotine zarobljenih boraca al Kaide umrlo je u Avganistanu nakon što je Severna alijansa na kraju krvave pobune, preuzela kontrolu nad tvrđavom blizu Mazara-i-Šarifa.
2002. - Jubilarni 200-milioniti turista je posetio Ajfelovu kulu u Parizu.

12. DECEMBAR

1586. - Umro je Ištvan Batori, knezTransilvanije od 1571. i poljski kralj od 1575, koji je tokom vladavine uspeo da konsoliduje prilike u zemlji i da osigura poljsku prevlast na Baltiku. Osnovao je univerzitet u Vilnjusu 1579.
1821. - Rođen je Gistav Flober, klasik francuskog realističnog romana, autor dela "Gospođa Bovari" zbog kojeg je bio optužen za povredu javnog morala ("Buvar i Pekiše", "Sentimentalno vaspitanje", "Salambo", "Iskušenja svetog Antonija").
1863. - Rođen je norveški slikar Edvard Munk, jedan o začetnika ekspresionističkog likovnog izraza. Radio je portrete (Ibzen, Strindberg, Malarme) i pejsaže, a najpoznatija njegova slika je "Krik".
1873. - U Srbiji je uveden dinar kao novčana jedinica, čime je otklonjen monetarni haos i upotreba više od 40 vrsta tuđeg metalnog novca - dukata, forinti, talira.
1894. - Japanske trupe su počele invaziju Koreje.
1896. - Đuljielmo Markoni je u Londonu prvi put javno prikazao bežičnu radiotelegrafiju.
1913. - Slika Leonarda da Vinčija "Mona Liza" pronađena je u Firenci, dve godine pošto je ukradena iz pariskog muzeja "Luvr".
1915. - Rođen je američki pevač i filmski glumac Frenk Sinatra, koji je svetsku slavu stekao nizom muzičkih hitova poput pesama "Stranci u noći" i "Njujork, Njujork". Dobitnik je Oskara za film "Odavde do večnosti".
1915. - Poleteo je prvi avion načinjen u potpunosti od metala, koji je konstruisao Nemac Hugo Junkers.
1917. - Dogodila se jedan od najvećih železničkih nesreca u istoriji, u Modanu (Modane) u Francuskoj. Poginulo je 543 ljudi.
1918. - Srpska vojska je po završetku Prvog svetskog rata ušla u Zemun, čime je okončana dvovekovna vladavina Habsburške monarhije u tom gradu.
1920. - Konstituisana je Ustavotvorna skupština Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca. Rad skupštine, kojom je predsedavao hrvatski političar Ivan Ribar, trajao je više od šest meseci i okončan je donošenjem Vidovdanskog ustava 28. juna 1921.
1940. - Kraljevina Jugoslavija je u Drugom svetskom ratu potpisala s Mađarskom pakt o večnom prijateljstvu, u nameri da poboljša odnose s Nemačkom.
1958. - Umro je srpski pravnik i istoričar Slobodan Jovanović, profesor Beogradskog univerziteta, predsednik Srpske kraljevske akademije, najznačajniji srpski pravni pisac i teoretičar države u 20. veku. Tokom Drugog svetskog rata bio je predsednik jugoslovenske vlade u emigraciji u Londonu (1942-43), a posle rata je u odsustvu osuđen na 20 godina zatvora na procesu Draži Mihailoviću. Umro je u emigraciji u Velikoj Britaniji.
1958. - Umro je srpski matematičar, astronom i geofizičar Milutin Milanković, osnivač katedre nebeske mehanike na Beogradskom univerzitetu, tvorac teorije o pomeranju Zemljinih polova. Napisao je više od 700 monografija, studija, udžbenika i popularnih dela.
1960. - Rodjen je Emerson Fittipaldi, brazilski automobilski trkač, vozač formule 1.
1963. - Kenija je postala nezavisna država u okviru Britanskog komonvelta s Džomom Kenijatom kao premijerom. Na isti dan 1964. postala je republika, a Kenijata prvi predsednik.
1969. - Grčka se povukla iz Saveta Evrope i time izbegla da zbogvojnog režima i kršenja ljudskih prava bude izbačena iz te evropske institucije.
1979. - Grupa generala izvršila je vojni udar u Južnoj Koreji ipreuzela vlast.
1983. - Šiitski ekstremisti aktivirali su automobile bombe ispred američke i francuske ambasade u Kuvajtu. Pet osoba je poginulo, a 86 ranjeno.
1992. - Na indonežanskim ostrvima Flores i Babi u zemljotresu je poginulo najmanje 2.200 ljudi.
1993. - Rusi su na referendumu, prvom slobodnom izjašnjavanju od1917. izglasali novi ustav kojim je predsednik Boris Jeljcin dobio široka ovlašćenja. Spor oko ustava doveo je početkom oktobra do tragičnog konflikta sa komunistima i ekstremnim nacionalistima u kojem je poginulo više od 150 ljudi.
2000. - Eritreja i Etiopija potpisale su u Alžiru mirovni sporazum kojim je okončan dvogodišnji rat oko granica.
2000. - Umro je Ndabaningi Sitole, jedan od vodećih crnačkih lidera 60-tih i 70-tih godina prošlog veka. Bio je osnivač i predsednik Afričke nacionalne unije Zimbabvea, koju je osnovao 1963. godine.
2002. - U Beču je Stalni savet OEBS-a odlučio da produži mandate svojih misija na prostoru bivše Jugoslavije.
2003. - Umro je bivši predsednik Azerbejdžana, Hajdar Alijev, koji se na političkoj sceni te zemlje nalazio više od 30 godina.
2005. - Američki predsednik Džordž Buš izjavio je da je oko 30.000 građana Iraka poginulo u ratu u toj zemlji, od početka invazije 20. marta 2003. godine.

15. DECEMBAR

37. - Rođen je rimski car Neron, čija se umerena vladavina od 54. pretvorila kasnije u nečuveni teror koji je kulminirao požarom Rima (64). Rimljani su za podmetanje požara optužili Nerona, a on hrišćane i naredio njihove krvave progone. Pripisuje mu se i niz zločina - ubistvo majke Agripine, žene Oktavije, najbližih saradnika i uglednih Rimljana. Izvršio je samoubistvo 68. nakon što ga je Senat proglasio neprijateljem rimskog naroda i osudio na smrt.
1640. - Grof od Braganza krunisan je kao Huan IV, prvi portugalski kralj posle 60-godišnje španske vladavine i prvi iz dinastije Braganza koja je vladala Portugalom do 1910.
1675. - Umro je holanski slikar Jan Vermer (Vermeer), jedan od najvećih holandskih majstora 17. veka. Nepriznat i neshvaćen za života, dva veka kasnije svrstan je među najveće umetnike u istoriji slikarstva, a njegove slike dostigle su astronomske cene ("Pogled na Delft", "Žena s pismom", "Devojka s đerdanom").
1711. - U Kopenhagenu je izbila epidemija kuge, od koje je umrlo više hiljada ljudi.
1801. - Odmetnuti janičari, koje su predvodili četvorica beogradskih dahija Aganlija, Kučuk Alija, Fočić Mehmed-aga i Mula Jusuf ubili su beogradskog valiju Hadži Mustafa pašu i zaveli teror u Beogradskom pašaluku. Nasilje je ubrzalo izbijanje Prvog srpskog ustanka 1804.
1806. - Francuske trupe pod komandom Napoleona Bonaparte ušle su u Varšavu.
1832. - Rodjen je Aleksaned Gistav Ajfel (Alexandre Gustave Eiffel), francuski inženjer koji je bio glavni konstruktor metalnog tornja u Parizu, koja po njemu nosi naziv 'Ajfelova kula'.
1840. - Kovčeg s posmrtnim ostacima francuskog cara Napoleona I položen je u "Dom invalida" u Parizu, 19 godina posle njegove smrti u izgnanstvu na ostrvu Sveta Jelena.
1890. - Policija je u američkoj državi Južna Dakota, ubila legendarnog poglavicu indijanskog plemena Siuks, Bika koji sedi (Tatanka Iyotake), koji se opirao nezakonitom hapšenju.On je predvodio indijanska plemena u bici kod Litl Big Horna 1876. protiv američke Sedme konjičke divizije pod komandom Džordža Kastera.
1914. - Oslobađanjem Beograda u Prvom svetskom ratu završena je Kolubarska bitka. Pobeda za koju izuzetne zasluge pripadaju komandantu Prve armije generalu Živojinu Mišiću, podigla je ugled Srbije među saveznicima i učvrstila samopouzdanje srpske vojske i naroda.
1938. - Isprobavajući nov tip lovačkog aviona, poginuo je ruski pilot Valerij Čkalov, koji se proslavio mnogim poduhvatima. Godine 1937. preleteo je Severni pol bez spuštanja od Moskve do Vankuvera, 12.000 kilometara za 64 časa i 25 minuta, što je priznato kao svetski rekord leta na daljinu.
1945. - Američki general Daglas Mekartur (Douglas MacArthur), zapovednik okupacionih snaga u Japanu, je naredio da se 'šinto' ukine kao državna religija u Japanu.
1961. - Bivši nacistički funkcioner Adolf Ajhman (Adolph Eichmann), organizator i izvršilac genocida nad Jevrejima u Drugom svetskom ratu, osuđen je na smrt u Jerusalimu (Izrael), a potom obešen. Posle rata živeo je pod lažnim imenom u Argentini do 1960, kada su ga otkrili i uhapsili pripadnici izraelske tajne službe.
1961. - Generalna skupština UN odbacila je sovjetski predlog o prijemu Kine u svetsku organizaciju.
1964. - Kanadski parlament je zvanično usvojio javorov list kao simbol na službenoj zastavi Kanade.
1965. - Američki svemirski brodovi "Džemini 6" i "Džemini 7" ostvarili su prvi kosmički susret i napravili dve kružne putanje leteći jedan pored drugog.
1966. - Umro je Volt Dizni (Walt Disney), američki autor stripova, filmski animator, režiser i producent, tvorac modernog crtanog filma, dobitnik 29 Oskara. Put ka slavi otvorio mu je krajem dvadesetih godina 20. veka lik Miki Mausa. Iz Diznijevig studija kasnije su izašli crtani filmovi poznati širom sveta - "Snežana i sedam patuljaka", "Pepeljuga", "Petar Pan", "Bambi", "Pinokio", "Alisa u zemlji čuda".
1970. - U Beogradu je umro srpski slikar Leonid Šejka. Bio je član grupe "Mediala", bavio se i likovnom eseistikom.
1970. - Sovjetski vasionski brod "Venera 7" spustio se na planetu Veneru i počeo da šalje signale.
1982. - Na stari hrast u Šervudskoj šumi (Sherwood Forest) u Engleskoj, koji je poznat kao 'Veliki hrast' i po legendi se vezuje za junaka-odmetnika Robina Huda, instaliran je alarm protiv požara, da bi ga sačuvali od vatre.
1991. - Oko 500 ljudi je izgubilo život kada je feribot "Salem Ekspres" udario ispred egipatske luke Safaga u koralni greben i potonuo.
1994. - Prva zvanična verzija programa za pregledavanje sadržaja na Internetu, veb brauzera (web browser), pod imenom Netscape Navigator 1.0, je ponudjena korisnicima svetske računarske mreže. Bio je to značajan korak ka širenju pristupa ogromnoj riznici ljudskog znanja koje je sačuvano na računarima širom sveta.
1996. - Pod snažnim pritiskom svakodnevnih protesta građana zbog falsifikovanja izbornih rezultata, opštinski sud u Nišu potvrdio je pobedu opozicione koalicije "Zajedno" u drugom krugu izbora za lokalne organe uprave održanom 17. novembra 1996.
1999. - Šef UNMIK-a Bernar Kušner potpisao je u Prištini sporazum s predstavnicima kosovskih Albanaca o formiranju Prelaznog administrativnog veća Kosova (prelazna vlada). Srbi sa Kosova su odbili da potpišu sporazum, ali su kasnije delegirali svog predstavnika u to telo.
2000. - Zatvorena je nuklearna centrala u Černobilju u Ukrajini u kojoj je krajem aprila 1986. eksplodirao jedan blok centrale izazvavši najtežu nuklearnu katastrofu od kako je počela upotreba nuklearnih centrala.
2001. - Krivi toranj u Pizi (Italija) ponovo je otvoren za posetioce, nakon 12 godina pauze, koliko je trajala njegova sanacija.
2002. - Posmatrači UN su zvanično okončali svoju misiju na Prevlaci, započetu u martu 1992. i predali hrvatskim vlastima kontrolu nad tim poluostrvom.

24. DECEMBAR

1167. - Rodjen je engleski kralj Džon (John), koji je potpisao čuveni istorijski dokument Magna karta, latinski 'Magna Carta Libertatum', u prevodu 'Velika karta sloboda', kojim se uvode gradjanska prava, prethodnik svih današnjih gradjanskih ustava u demokratskim zemljama sveta.
1491. - Rođen je španski sveštenik Injasio de Lojola, osnivač "Družbe Isusove" (jezuiti) 1534. Nakon što ga je Inkvizicija oslobodila od optužbi da je jeretik, dobio je 1540. od pape Pavla III potvrdu novog rimokatoličkog reda i izabran za prvog starešinu (generala). Izradio je ustav jezuita i priručnik "Duhovne vežbe za vladavinu nad samim sobom".
1524. - Umro je portugalski moreplovac Vasko da Gama (Vasco da Gama), koji je 1498. pronašao pomorski put u Indiju ploveći oko Afrike. Prilikom drugog putovanja u Indiju 1502. uspostavio je portugalsku kolonijalnu vlast, a tokom trećeg umro je u Indiji.
1798. - Rođen je poljski pisac Adam Mickijevič, najizrazitiji predstavnik poljskog romantizma. Njegov idilični ep "Pan Tadeuš" u kojem je dao viziju stare Poljske u nestajanju, smatra se najvećim delom poljskog romantizma.
1814. - SAD i Velika Britanija potpisale su mir u Gentu u Belgiji, okončavši rat započet 1812.
1818. - Rođen je engleski fizičar Džejms Preskot Džul (James Prescott Joules). Odredio je toplotni ekvivalent eletrične struje (1843) i mehanički ekvivalent topline (1850) i time dao jedan od dokaza zakona o očuvanju energije. Po njemu je merna jedinica za energiju, rad i količinu toplote nazvana "džul" (J).
1838. - Pod pritiskom Rusije, Porte, i političkih protivnika u Srbiji knez Miloš Obrenović prihvatio je tzv. Turski ustav kojim je ograničena apsolutna kneževa vlast.
1863. - U Kalkuti je umro engleski pisac Vilijam Mejkpis Tekeri, jedan od najznačajnijih satiričara 19. veka, poznat po romanu "Vašar taštine".
1863. - Rođen je Ljuba Davidović, jedan od prvaka Radikalne stranke Srbije. S Jašom Prodanovićem osnovao je 1901. Samostalnu radikalnu stranku, a od 1912. bio je na čelu te stranke. Bio je ministar prosvete u vladi Nikole Pašića i jedna je od tvoraca Krfske deklaracije. Od 1919. predsednik je novoformirane Demokratske stranke. Dva puta je bio premijer Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca 1919. i 1924.
1865. - U mestu Pulaski u američkoj državi Tenesi osnovana je rasistička organizacija belaca Kju-Kluks-Klan.
1871. - Premijera Verdijeve opere "Aida" održana je u Kairu, mestu gde se i odigrava radnja drame.
1905. - Rodjen je Hauard Hjuz (Howard Hughes), američi bogataš, biznismen, filmski režiser, pilot i avio inženjer, osnivač Hjuz korporacije.
1914. - Nemački avion bacio je jednu bombu na Dover u Prvom svetskom ratu, što je bio prvi napad iz vazduha u istoriji Velike Britanije.
1942. - Na nemačkom eksperimentalnom poligonu u mestu Peneminde izvršena je uspešna proba nove rakete zemlja-zemlja "FZG76", kasnije poznate kao raketa "Fau 1" (V-1).
1943. - Američki general Dvajt Ajzenhauer imenovan je u Drugom svetskom ratu za komandanta Vrhovnog štaba savezničkih ekspedicionih snaga za invaziju na okupiranu Francusku.
1944. - U Novom Sadu je izašao prvi broj dnevnog lista na mađarskom jeziku "Sabad Vajdašag", koji je u septembru 1945. promenio naziv u "Mađar so".
1951. - Proglašeno je Ujedinjeno kraljevstvo Libija s emirom el-Idrizom kao suverenom. U septembru 1969. kralj Idriz je svrgnut u vojnom udaru pod vođstvom Moamera Gadafija, koji je potom proglasio republiku.
1982. - Umro je francuski pisac Luj Aragon, jedan od osnivača nadrealističkog pokreta. Od 1930, posle kongresa revolucionarnih pisaca u Harkovu, priklanja se socrealizmu i objavljuje "Traktat za socijalistički realizam". U Drugom svetskom ratu je, uz Elijara, najistaknutiji pesnik Pokreta otpora.
1989. - Svrgnuti premijer Paname general Antonio Norijega, sklonio se pred američkim okupacionim trupama u diplomatsko predstavništvo Vatikana u Panama Sitiju i zatražio politički azil.
1994. - Islamski teroristi su prilikom otmice francuskog putničkog aviona u Alžiru ubili dvoje ljudi i uzeli za taoce 239 ljudi.
1995. - Na parlamentarnim izborima u Turskoj najviše glasova osvojila je islamistička Partija prosperiteta, što je bila prva izborna pobeda islamista u 72-godišnjoj istoriji sekularne Turske.
1996. - Tokom građanskog protesta u Srbiji zbog falsifikovanja rezultata lokalnih izbora, jake policijske snage intervenisale su u centru Beograda da bi razdvojile dva skupa - pristalica predsednika Srbije Slobodana Miloševića i opozicione koalicije "Zajedno". Pred početak mitinga iz pištolja je teško ranjen Ivica Lazović, član Srpskog pokreta obnove.
1997. - Muslimanski fundamentalisti su u dva masakra ubili 59 civila u Alžiru.
1999. - "Mali princ", delo Antoana d Sent-Egziperija proglašeno je za knjigu veka u Francuskoj.
2000. - Tokom četvorodnevne pobune u zatvorima u Turskoj ubijeno je 28 ljudi.

1. JANUAR

-45. - p.n.e. Stupio na snagu novi, Julijanski kalendar, kojim je Gaj Julije Cezar, prema savetima grčkog astronoma iz Aleksandrije Sosigena, reformisao računanje vremena tako što je za početak godine odredio 1. januar umesto 1. marta. Papa Grgur XIII reformisao taj kalendar 1582, što je najveći broj zemalja prihvatio, dok su Julijanski zadržale srpska, ruska i još neke pravoslavne crkve.
404. - Održane su poslednje gladijatorske igre u Rimu.
1438. - Albert II Habsburški krunisan kao kralj Madjarske.
1498. - Na putu ka Indiji, portugalski moreplovac Vasko da Gama (Vasco) iskrcao se, kao prvi Evropljanin, na obale današnje afričke države Mozambik.
1502. - Portugalski moreplovci uplovili u zaliv Guanabara i nazvali to mesto Rio de Žaneiro. Grad koji je potom nastao bio prestonica Brazila od 1763. do 1960, kada je za glavni grad određena novoizgrađena Brazilija.
1526. - Hrvatsko plemstvo na saboru u gradu Cetinu izabralo za kralja Ferdinanda Habsburga, nadajući se da će im nadvojvoda Ferdinand obezbediti bolju odbranu od Turaka nego erdeljski knez Ivan Zapolja. Hrvatska postala deo Habsburške monarhije.
1552. - U Beogradu je štampana prva knjiga ćirilicom, poznata kao "Beogradsko četvorojevanđelje". Knjigu, koja predstavlja dragocen izvor za upoznavanje prilika u Beogradu sredinom 16. veka, štampao je Trojan Gundulić, pripadnik dubrovačke kolonije u Beogradu.
1562. - Katolici su u Francuskoj masakrirali preko hiljadu hugenota (protestanata) tokom njihove molitve u Vasiju, što je bio početak dugotrajnih borbi i ratova, poznatih pod imenom "hugenotski ratovi", koji su uz prekide 36 godina razdirali Francusku.
1629. - Rođen je Jan Sobjeski, poljski kralj (1674-96),nacionalni heroj koji se uspešno borio protiv Švedske, Turske, Tatara i Kozaka. Slavljen je kao spasitelj Evrope, kada je 1683. oslobodio Beč turske opsade i time sprečio prodor Turske u srednju Evropu.
1673. - Ustanovljena redovana poštanska služba izmedju Njujorka i Bostona u SAD.
1700. - Rusija prihvatila upotrebu Julijanskog kalendara.
1767. - Španski kralj Karlos III (Carlos) proterao je iz zemlje rimokatolički jezuitski red.
1781. - Prvi most u potpunosti napravljen od gvoždja, otvoren je u mestu Ajronbridž (Ironbridge, Gvozdeni most) u Engleskoj.
1797. - Grad Albany postao je glavni grad države Njujork, umesto dotadašnje prestonice Njujorka (New York City).
1801. - Donesen je zakon o ujedinjenju Kraljevine Velike Britanije i Kraljevine Irske u Ujedinjeno kraljevstvo (United Kingdom).
1801. - Astronom Djuzepe Piaci (Giuseppe Piazzi) otkrio prvi asteroid, nazvan Ƈ Ceres'
1803. - Danska zabranila uvoz robova u dansku Zapadnu Indiju i postala prva zemlja koja je zabranila ropstvo.
1804. - Francuska vlast se završila na ostrvu Haiti, u Karibima.
1808. - Zabranjen uvoz robova u SAD.
1809. - Švedska je, kao prva zemlja u svetu, uspostavila ombudsmana, lice koje vrši nadžor nad radom organa uprave i javnih službi, a postavlja ga parlament. Prvi ombudsman bio je Lars Avgust Manerhajm (August Mannerheim).
1811. - Egipatski vladar Mohamed Ali (Mohammed) izvršio je pokolj nad mamelučkim vođama i time dokrajčio vlast mameluka u Egiptu. Mameluci, potomci ratnih zarobljenika koje su persijski i egipatski vladari uvrštavali u svoje vojske, pretežno telesnu gardu, zavladali su Egiptom 1250. kada su oborili dinastiju Ajbeka.
1815. - Napoleon Bonaparta vratio se u Francusku sa ostrva Elba, gde je bio prognan nakon abdikacije u aprilu 1814. Ušavši trijumfalno u Pariz preuzeo je vlast u zemlji, čime je počelo razdoblje "sto dana", koje je okončano vojnim porazom kod Vaterloa. Posle druge abdikacije, 22. juna, predao se Englezima koji su ga internirali na ostrvo Sveta Jelena, gde je umro 5. maja 1821.
1823. - Rođen mađarski pesnik Šandor Petefi, jedan od vođa nacionalnog pokreta 1948. Otac mu bio Srbin Stevan Petrović, a Šandorovo kršteno ime Aleksandar. Smatra se najtalentovanijim i najboljim mađarskim lirskim pesnikom XIX veka. Njegova poezija imala veliki uticaj na južnoslovenske pesnike, posebno na Đuru Jakšića i Jovana Jovanovića Zmaja. Poginuo 1849. u bici kod Šegešvara.
1833. - Velika Britanija proglasila suverenitet nad Foklandskim ostrvima u Atlantiku, koja su pre toga bila pod španskom kolonijalnom vlašću.
1863. - Tokom Američkog grašanskog rata predsednik SAD Abraham Linkoln potpisao Zakon o oslobađanju robova.
1872. - U planinskom području Jelouston u SAD osnovan je prvi nacionalni park u svetu.
1877. - Britanska kraljica Viktorija I proglašena za caricu Indije.
1878. - Završen je drugi srpsko-turski rat koji je Srbiji doneo teritorijalno proširenje za četiri okruga i međunarodno priznanje na Berlinskom kongresu koji je održan u junu iste godine.
1880. - U Srbiji uvedene obavezne metarske mere, merna jedinica za dužinu postao metar. Zvanično prestale da važe mere poput aršina, lakta, pedlja.
1887. - Britanska kraljica Viktoria proglašena za vladara Indije u Delhiju.
1891. - Rođen je Stanislav Vinaver, jedan od najznačajnijih protagonista moderne srpske književnosti posle Prvog svetskog rata. Autor je Manifesta ekspresionizma i pokretač mnogih zajedničkih poduhvata mladih pisaca, a bio je i novinar, feljtonist, polemičar i prevodilac. Najpopularnijim njegovim delom smatra se "Pantologija novije srpske pelengirike" (1922) u kojoj je parodirao "Antologiju novije srpske lirike" Bogdana Popovića.
1892. - Otvorena imigraciona kancelarija na ostrvu Elis (Ellis Island), ispred Njujorka, kao administrativni centar za prihvat novodošlih imigranata u Ameriku.
1896. - Bosonogi ratnici abisinskog cara Menelika II potukli su italijanske trupe kod Adue, posle čega je Italija morala da prizna nezavisnost Abisinije (Etiopija).
1899. - Okončana španska vladavina na Kubi.
1901. - Nigeria postala britanski protektorat.
1901. - Države Novi Južni Vels, Viktorija, Kvinslend, Južna Australija, Zapadna Australija i Tasmanija osnovale australijsku zajednicu sa Edmundom Bartonom kao prvim premijerom, koja je te godine u statusu dominiona postala član Britanskog komonvelta.
1908. - Po prvi put, spuštena je u ponoć 31. decembra velika lopta na Njujorškom Tajms skveru (Times Square), obeležavajući na taj način početak Nove godine.
1912. - Formirana je Republika Kina.
1913. - U Velikoj Britaniji počelo cenzurisanje filmova.
1915. - Rođen srpski pisac Branko Ćopić, nastavljač tradicije seoske pripovetke srpskog realizma. Humorista, autor rodoljubive i dečije poezije, jedan je od najplodnijih i najpopularnijih jugoslovenskih pisaca u periodu posle II svetskog rata. 1984. izvršio samoubistvo.
1919. - U Beogradu se sastao prvi jugoslovenski parlament - Privremeno narodno predstavništvo Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca, u kojem je bilo 296 poslanika, postavljenih ukazom vlade. Poslanici su mahom bili iz ranijih parlamenata jugoslovenskih zemalja, izabrani pre Prvog svetskog rata.
1925. - Naziv glavnog grada Norveške Kristijanija promenjen u Oslo.
1932. - Kidnapovan je 20-mesečni sin američkog pilota Čarlsa Lindberga (Charles Linbergh), prvog pilota koji je preleteo Atlantik 1927. Beba je nađena mrtva u maju, a taj događaj je podstakao donošenje tzv. Lindbergovog zakona kojim je na području SAD za otmicu predviđena smrtna kazna.
1934. - Na ostrvu Alkatraz, u sredini zaliva ispred San Franciska u Kaliforniji, napravljen je savezni državni zatvor.
1940. - Umro je američki pisac Frensis Skot Ficdžerald (Francis Scott Fitzgerald). Proslavio se već prvim delima u kojima je opisao "godine džeza", a njegov roman "Veliki Getsbi" smatra se jednim od remek dela o "izgubljenoj generaciji".
1941. - Bugarska je u Drugom svetskom ratu pristupila Trojnom paktu i dopustila nemačkim trupama da uđu u zemlju.
1943. - Britansko ratno vazduhoplovstvo je u Drugom svetskom ratu počelo da sistematski bombarduje evropske železničke sisteme na teritorijama pod kontrolom nacističke Nemačke.
1945. - Umro je američki general Džordž Smit Paton (George Smith Patton), posle saobraćajne nesreće u Nemačkoj. U Drugom svetskom ratu istakao se kao briljantan komandant oklopnih jedinica u bitkama u severnoj Africi, na Siciliji, u Ardenima. Posmrtno je objavljen njegov dnevnik "Rat kako sam ga ja video".
1948. - U Irskoj je potpisan zakon o konstituisanju Irske Republike. Irska je 1949. proglasila punu nezavisnost od Velike Britanije i istupila je iz Komonvelta.
1948. - U Irskoj je potpisan zakon o konstituisanju Irske Republike. Irska je 1949. proglasila punu nezavisnost od Velike Britanije i istupila je iz Komonvelta.

12. JANUAR

812. - Izaslanici vizantijskog cara Mihaila I Rangabe sklopili su mir u Ahenu s franačkim carem Karlom Velikim, nakon više od decenije rata između Vizantije i Franačkog carstva. Jedan od uzroka rata bio je što je rimski papa, potraživši oslonac u Franačkom carstvu, krunisao Karla Velikog (800).
1519. - Umro je Maksimilijan I, nemački kralj od 1493. i rimsko-nemački car od 1508, kada je tu titulu uzeo uz pristanak pape Julija II, mada ga papa nikada nije krunisao. Od tada su nemački kraljevi odmah po svom izboru za kralja uzimali carsku titulu. Tokom njegove vladavine Habsburgovci su ženidbenim vezama postali najmoćnija dinastija u Evropi.
1628. - Rođen je francuski pisac Šarl Pero, autor čuvene zbirke bajki "Vilinske priče", koja sadrži širom sveta poznate bajke "Mačak u čizmama", "Crvenkapa", "Plavobradi", "Uspavana lepotica".
1829. - Umro je nemački pisac Fridrih fon Šlegel, najznačajniji teoretičar nemačkog romantizma. S bratom Vilhelmom uređivao je glavni romantičarski časopis "Aneteum". Pored radova o antičkoj književnosti, pisao je eseje, pesme i pripovetke, a u romanu "Lucinda" propagira romantičarsku ideju slobodne ljubavi. Njegova "Istorija stare i nove književnosti" jedan je od prvih pregleda celokupne svetske literature.
1876. - Rođen je američki pisac Džon Grifit (John Griffith Chaney), poznat kao Džek London (Jack London), jedan od najčitanijih u prvoj polovini 20. veka. Napisao je oko 50 pripovedaka i 22 romana među kojima su najpoznatiji "Zov divljine" i "Beli očnjak".
1899. - Rođen je švajcarski biohemičar Paul Herman Miler, koji se bavio istraživanjem zaštite biljaka. Godine 1939. otkrio je insekticidno delovanje DDT. Dobitnik je Nobelove nagrade za medicinu 1948.
1932. - Heti Karavej, demokrata iz Arkanzasa, je postala prva žena izabrana u Senat SAD.
1944. - Rodjen je Džo Frejzer (Joe Frazier), američki bokser, nosilac titule svetskog šampiona u teškoj kategoriji.
1953. - Skupština FNR Jugoslavije usvojila je novi ustav. Ukinuto je Veće naroda i formirano Veće proizvođača, čime je izgubljeno nacionalno obeležje institucionalne skupštinske strukture.
1964. - U Zanzibaru je, mesec dana nakon što je zemlja stekla nezavisnost, zbačen s vlasti sultan i proglašena je republika s predsednikom Abeidom Karumeom. Četiri meseca kasnije Zanzibar se ujedinio s Tanganjikom u Tanzaniju.
1976. - Umrla je engleska književnica Agata Kristi, čuvena autorka kriminalističkih romana. Napisala je 79 romana i zbirki kratkih priča, koje su prodate u dve milijarde primeraka širom sveta i prevedene na više od 50 jezika, a njena drama "Mišolovka", prikazana prvi put 1952, imala je preko 20.000 izvođenja na londonskom Vest Endu i najduže je izvođena predstava na svetu.
1977. - Izraelci su masovnim demonstracijama izrazili protest zbog odluke Francuske da pusti na slobodu Abu Dauda, vođu palestinskih terorista koji su 1972. izvršili masakr nad izraelskim atletičarima na Olimpijadi u Minhenu.
1990. - Rumunski predsednik Jon Ilijesku je saopštio da je Komunistička partija Rumunije stavljena van zakona.
1991. - Kongres SAD odobrio je predsedniku Džordžu Bušu upotrebu vojne sile da bi prisilio iračku armiju da napusti Kuvajt.
1992. - Vlada Alžira je dan posle ostavke šefa države Bendžedida Šadlija odložila drugu rundu parlamentarnih izbora, obrazloživši to "nemogućnošću nastavljanja izbornog procesa". Na izborima je vodio islamski Front nacionalnog spasa. Islamisti su se potom prihvatili oružja i u narednim godinama ubijeno je više desetina hiljada Alžiraca.
1993. - Visoki komeserijat UN za izbeglice saopštio je da je 1992. u svetu bilo više od 18,5 miliona izbeglica. Broj izbeglica povećan je za 3,5 miliona u odnosu na 1991. od čega je tri miliona raseljeno i izbeglo s teritorije bivše Jugoslavije.
1996. - Prve ruske jedinice u sastavu Ifora stigle su u Bosnu i Hercegovinu, u prvoj zajedničkoj vojnoj misiji s trupama SAD i ostalih zapadnih zemalja posle Drugog svetskog rata.
1998. - Devetnaest evropskih država potpisalo je dokument o zabrani kloniranja ljudskih bića.
1998. - U Beogradu je počeo štrajk Gradskog saobraćajnog preduzeća. Prvi put u stogodišnjoj istoriji javnog prevoza na beogradske ulice nije izašlo nijedno vozilo GSP. Štrajk je trajao šest dana.
2002. - U 82. godini umro je Sajrus Vens, državni sekretar u administraciji Džimija Kartera, jedan od autora mirovnog plana za Bosnu i Hercegovinu 1993, koji su bosanski Srbi odbili.
2003. - Umro je bivši argentinski vojni diktator, general Leopoldo Galtijeri, koji je Argentinu uveo u katastrofalni rat 1982. godine sa Velikom Britanijom oko Foklandskih ostrva.

29. JANUAR

1226. - Umro je italijanski fratar Đovani Bernardone, poznat kao Franjo Asiški, osnivač rimokatoličkog franjevačkog reda.
1412. - U Novom Brdu izdat je "Zakon o rudnicima Despota Stefana" koji sadrži dragocene podatke o načinu života srpskog naroda na početku DžV veka. Zakonik je značajan dokument srpske pismenosti i srpskog pravnog sistema u srednjem veku.
1635. - Osnovana je Francuska akademija, jedna od najčuvenijih u Evropi. Akademiju je osnovao kardinal Rišelje (Richelieu), ministar kralja Luja XIII (Louis).
1796. - Predvođeni vladikom Petrom I Petrovićem Njegošem, Crnogorci su na Krusima porazili višestruko brojnije snage skadarskog paše Mahmuta Bušatlije koji je poginuo u toj bici.
1824. - Skupština Meksika je usvojila ustav prema kojem je ta država postala nezavisna federativna republika pod nazivom Sjedinjene Države Meksika.
1860. - Rođen je ruski pisac Anton Pavlovič Čehov, jedan od najistaknutijih predstavnika novelističkog žanra u ruskoj i svetskoj književnosti. Kao dramski pisac smatra se nenadmašnim majstorom atmosfere i dijaloga, a njegove drame "Galeb", "Tri sestre" i "Višnjev sad" i danas su na repertoarima svetskih pozorišta.
1866. - Mirovnim ugovorom u Beču, kojim je okončan sedmonedeljni rat između Italije i Austrije, Italiji su pripali oblast Veneto i grad Venecija.
1872. - Rođen je Goce Delčev, vođa nacionalno-revolucionarnog pokreta u Makedoniji s kraja 19. i početka 20. veka. Poginuo je u borbi s Turcima u maju 1903, tri meseca pre izbijanja Ilindenskog ustanka, čiji je početak odlagao smatrajući da je preuranjen i slabo pripremljen.
1886. - Nemački inženjer Karl Benc (Benz) patentirao je prvi uspešan automobil na benzin.
1888. - Rođen je nemački novinar Karl fon Osjecki, dobitnik Nobelove nagrade za mir 1935. Zbog pacifističkog delovanja nacisti su ga 1933. zatvorili u koncentracioni logor, a 1938. je umro od posledica mučenja.
1889. - Austrougarski princ prestolonaslednik Rudolf, jedini sin Franca Josipa I nađen je mrtav zajedno s ljubavnicom Marijom Večerom u dvorcu Majerling kraj Beča.
1895. - Rođen je Sergej Aleksandrovič Jesenjin, jedan od najpopularnijih ruskih pesnika 20. veka. Njegovo pesničko delo, kao i njegov život, koji je okončao samoubistvom u 30. godini, imali su značajan uticaj na evropsko pesništvo ("Kafanska Moskva", "Povratak u zavičaj", "Ispovest mangupa", "Sovjetska Rusija").
1896. - Američki lekar Emil Grab (Emile Grubbe) prvi je upotrebio terapiju zračenjem u lečenju raka pluća, primenivši je u Čikagu na pacijentkinji Rouz Li (Rose Lee).
1897. - Rođen je francuski pisac Luj Aragon, jedan od osnivača dadaističkog i nadrealističkog pokreta. Od 1930, posle učešća na kongresu revolucionarnih pisaca u Harkovu, opredeljuje se za socijalistički realizam, a tokom Drugog svetskog rata je, uz Elijara (Eluard), najznačajniji pesnik Pokreta otpora ("Vatra radosti", "Elzine oči", "Ura Ural", "Blanša ili zaborav').
1899. - Umro je francuski slikar engleskog porekla Alfred Sisle (Sisley) jedan od stvaralaca francuskog impresionizma. Izlagao je na njihovoj prvoj izložbi 1874. u Parizu.
1906. - Na Radio konferenciji u Berlinu SOS je ustanovljen kao međunarodni signal za pomoć. Najčešće se tumači kao skraćenica engleskih reči "Save Our Souls". Konvecnija je stupila na snagu u julu 1908.
1916. - Nemci su u Prvom svetskom ratu prvi put bombardovali Pariz iz cepelina.
1929. - Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca promenila je naziv u Kraljevina Jugoslavija, a državna teritorija je podeljena na devet oblasti - banovina.
1932. - Irak je, nakon isteka britanskog mandata, stekao nezavisnost i postao član Lige naroda.
1934. - Rođen je srpski pisac Branko Miljković, koji se prvom zbirkom pesama "Uzalud je budim" (1957) uvrstio među značajne srpske liričare druge polovine 20. veka ("Poreklo nade", "Vatra i ništa", "Smrću protiv smrti" - napisao zajedno s Blažom Šćepanovićem). Izvršio je samoubistvo 1961.
1941. - Umro je grčki general i državnik Joanis Metaksas (Ioannis Metaxas). Kao premijer i ministar vojske 1936. raspustio je parlament i uspostavio ličnu diktaturu. U Drugom svetskom ratu u oktobru 1940. odbio je ultimatum fašističke Italije i organizovao otpor italijanskoj agresiji.
1942. - Peru i Bolivija su potpisivanjem protokola u Rio de Žaneiru okončali rat započet 1941. godine zbog sporne pogranične teritorije između dveju zemalja u području amazonske džungle, ali sporno pitanje time nije rešeno.
1950. - Počela je prva u nizu pobuna u Johanesburgu, izazvanih rasističkom politikom vlade Južne Afrike.
1952. - Velika Britanija je na ostrvima Monte Belo pored severozapadne obale Australije isprobala prvu atomsku bombu.
1959. - Danski putnički brod "Hans Hedtoft" udario je, ploveći pored obala Grenlanda u ledeni breg i potonuo. Život je izgubilo 95 ljudi.
1963. - Francuska je stavila veto na ulazak Velike Britanije u Evropsku ekonomsku zajednicu (Evropska unija).
1968. - Predsednik Perua Fernando Belaunde Teri oboren je sa vlasti u vojnom udaru Nacionalne revolucionarne hunte koju je predvodio general Huan Velasko Alvarado. Po dolasku na vlast vojna hunta je nacionalizovala petrolejske izvore i počela da sprovodi sveobuhvatnu agrarnu reformu.
1977. - Umro je srpski književni i pozorišni kritičar i istoričar književnosti Velibor Gligorić, predsednik Srpske akademije nauka i umetnosti od 1965. do 1971, profesor Beogradskog univerziteta.
1981. - Posle sedam meseci, irski nacionalisti su u zatvoru Mejz u Belfastu obustavili protestni štrajk glađu protiv britanskih vlasti, tokom kojeg je umrlo deset štrajkača.
1989. - Posle sedam godina nesporazuma i međunarodne arbitraže, Izrael je vratio Egiptu grad Tabu na Crvenom moru, koji je okupirao u izraelsko-arapskom ratu 1967.
1989. - U okružnom sudu u Prištini počelo je suđenje Azemu Vlasiju i još trinaestorici kosovskih Albanaca optuženih za "kontrarevolucionarno" delovanje i organizovanje štrajka albanskih rudara u rudniku Stari Trg.
1990. - Istočna i Zapadna Nemačka su se, nakon 45 godina, zvanično ponovo ujedinile. Neformalno ujedinjenje počelo je 9. novembra 1989, kada je pao Berlinski zid.
1991. - Predsedništvo SFR Jugoslavije u nepotpunom sastavu odlučilo je da pređe na rad u uslovima neposredne ratne opasnosti, ocenivši da je građanski rat na pomolu i da su se za takav rad stekli uslovi predviđeni Ustavom. Od tada sednicama Predsedništva prisustvovali su samo članovi iz Srbije, Vojvodine, Kosova i Crne Gore, pa je popularno nazvano "krnje Predsedništvo".
1994. - Austrijanka Ulrike Majer (Maier), dvostruka svetska prvakinja u smučanju, umrla je od povreda zadobijenih prilikom pada u takmičenju u spustu za Svetski kup.
1995. - Predsednik bivše jugoslovenske republike Makedonije Kiro Gligorov ranjen je u atentatu eksplozijom automobila-bombe u centru Skoplja, a njegov vozač i jedan slučajni prolaznik su poginuli.
1996. - Venecijanska operska kuća "La Feniče" izgorela je u požaru, drugi put u 204 godine svoje istorije.
1997. - Japanski voz na magnetnim jastucima je brzinom od 451 kilometar na čas oborio svetski rekord na eksperimentalnoj železničkoj deonici zapadno od Tokija.
1999. - Kontakt grupa je pozvala srpske vlasti i predstavnike kosovskih Albanaca da do 6. februara pristupe mirovnim pregovorima u francuskom zamku Rambuje u blizini Pariza.
1999. - Prvi put posle Drugog svetskog rata na parlamentarnim izborima u Austriji nacionalistička Slobodarska partija Jorga Hajdera osvojila je drugo mesto u parlamentu i dobila mogućnost da učestvuje u formiranju vlade.
1999. - U saobraćajnoj nesreći na Ibarskoj magistrali kod Lazarevca poginula su četiri člana Srpskog pokreta obnove, jedne od najjačih opozicionih političkih stranaka u Srbiji. Predsednik stranke Vuk Drašković, koji je tom prilikom lakše povređen, optužio je srpske vlasti za ubistvo i atentat na njega.
2001. - U Sen Tropeu, na Azurnoj obali, u 91. godini umro je istaknuti francuski pozorišni i filmski glumac Žan-Pjer Omon (Jean-Pierre Aumont). Uz Šarla Boajea (Ćarles Boyer) bio je jedan od retkih francuskih glumaca koji je napravio karijeru i u Holivudu ("Američka noć", "Mačka i miš").
2001. - Američki senat je odobrio sporazum o trgovinskoj saradnji sa Vijetnamom, koji je toj zemlji obezbedio normalan trgovinski status i odnose sa SAD.
2002. - U Kabulu se zavijorila stara avganistanska zastava, po prvi put od komunističkog prevrata 1978. godine koji je označio početak 23-godišnjeg period ratova i kriza u zemlji.
2002. - Predsednik SAD Džordž Buš (George Bush) izjavio je u američkom Kongresu da počinje rat protiv terorizma i upozorio da "osovina zla" koju čine Iran, Irak i Severna Koreja preti miru u svetu.
2003. - Američki predsednik Džordž Buš (George Bush) najavio da će 15 milijardi dolara u narednih pet godina biti iskorišćeno za lečenje AIDS-a i prevenciju u 12 afričkih i dve karibske zemlje.
2003. - Pakistan je uspešno izvršio testiranje nuklearnog projektila Hatf-III sa dometom od 290 kilometara.
2005. - Umro je Efraim Kišon (81) Jevrejin, koji je preživeo holokaust i postao jedan od najpoznatijih i najprevođenijih izraeskih pisaca. Među najpoznatijim knjigama su "Nije fer Davide", "Kita boli more", "Jabuka je svemu kriva", "Knjiga za poreske obvesnike", "Kod kuće je najgore" i "Pomozite svetu na svoju štetu".
2006. - Umro je Piter Norman, australijski trkač, koji je na Olimpijadi u Meksiku 1968. osvojio srebrnu medalju u trci na 200 metara.

5. FEBRUAR

1596. - Japanski šogun Hidejoši (Hideyoshi) zabranio je hrišćanstvo u Japanu i naredio da se pogubi 26 osoba koje su prešle u katoličku veru. To su bili prvi Japanci katolički "mučenici".
1697. - Umro je holandski pisac Jost fan den Fundel (Joost van,Vondel), najplodniji i najznačajniji književnik holandskog baroka. Njegova dela "Noah", "Lucifer" i "Adam u izgnanstvu" ubrajaju se među najveća ostvarenja holandske literature.
1814. - U Beču je objavljena "Mala prostonarodna slavenoserbska pesmarica" Vuka Karadžića, koja je označila početak upoznavanja Evrope sa srpskom narodnom poezijom.
1840. - Rođen je škotski pronalazač Džon Bojd Danlop (John Boyd Dunlop), koji je 1887. izumeo pneumatsku gumu.
1885. - Belgijski kralj Leopold II je proglasio afrički Kongo za lični posed pod nazivom "Nezavisna država Kongo".
1887. - U milanskoj Skali prvi put je izvedena Verdijeva opera "Otelo".
1897. - Umro je srpski glumac Toša Jovanović, član Narodnog kazališta u Zagrebu i Narodnog pozorišta u Beogradu, jedan od najvećih srpskih glumaca 19. veka.
1917. - Usvajanjem novog ustava, Meksiko je postao federativna republika od 28 saveznih država. Proklamovana je agrarna reforma i crkva je odvojena od države.
1919. - Rođen je grčki državnik i ekonomista Andreas Papandreu(Papandreou), osnivač Svegrčkog socijalističkog pokreta (PASOK) 1974. i prvi socijalistički premijer Grčke od 1981. do 1989. i od 1993. do januara 1996, kad se povukao zbog bolesti.
1971. - U Belfastu je tokom nemira ubijen britanski vojnik, prvi od dolaska britanskih trupa u Severnu Irsku 1969.
1983. - U Lionu je posle izručenja iz Bolivije uhapšen ratni zločinac Klaus Barbi (Claus Barbie), jedan od šefova Gestapoa u okupiranoj Francuskoj u Drugom svetskom ratu. Barbi, nazvan "dželatom iz Liona" skrivao se u Boliviji 32 godine.
1983. - U eksploziji bombe u prostorijama Palestinske oslobodilačke organizacije u Bejrutu poginule su 22 osobe.
1988. - Vrhovni sud SSSR je ukinuo presudu kojom su u martu 1938.u vreme Staljinovih "čistki" osuđeni i potom ubijeni Nikolaj Buharin, Aleksej Rikov i niz drugih visokih sovjetskih partijskih i državnih rukovodilaca. Oni su potom posmrtno rehabilitovani.
1993. - Umro je američki režiser, scenarista i producent Džozef Leo Menkievic (Joseph, Mankiewicz), dobitnik dva Oskara za režiju i dva za scenario ("Sve o Evi", "Pisma trima ženama", "Julije Cezar", "Kleopatra", "Bosonoga kontesa" "Iznenada prošlog leta").
1994. - Tokom bosanskog rata na sarajevskoj tržnici Markale u centru grada od granate je poginulo 68, a ranjeno 200 ljudi. Čelnici NATO dali su ultimatum bosanskim Srbima, pod pretnjom bombardovanja njihovih položaja, da u roku od deset dana povuku teško naoružanje na 20 kilometara od centra Sarajeva, a od armije BiH zatraženo je da svoje teško naoružanje u gradu stavi pod kontrolu mirovnih snaga.
1996. - Vlasti u Sarajevu uhapsile su i kasnije predale Međunarodnom sudu za ratne zločine u Hagu srpske oficire Đorđa Đukića i Aleksu Krsmanovića, što je izazvalo ozbiljnu političku krizu u tek uspostavljenim kontaktima dva bosanska entiteta. General Đukić je umro u zatvoru a pukovnik Krsmanović je oslobođen optužbe.
1997. - Tri najveće švajcarske banke osnovale su, pod snažnim međunarodnim pritiskom, fond od sto miliona švajcarskih franaka za žrtve holokausta. Pritisak je usledio nakon otkrića da su švajcarske banke sarađivale s nemačkim nacistima u Drugom svetskom ratu u skrivanju novca i dragocenosti od zatočenih i ubijenih Jevreja.
1997. - U akcijama beogradske policije protiv mirnih protesta građana zbog fasifikovanja izbornih rezultata, između 2. i 5. februara uhapšeno je oko 100, a povređeno više od 300 demonstranata. Svakodnevne demonstracije su nastavljene.
1999. - U 76. godini umro je Nevil Boner (Neville Bonner), prvi Aboridžanin poslanik u australijskom parlamentu.
2000. - U 98. godini umro je Klod Otan-Lara (Claude Autant-Lara),jedan od najistaknutijih i najplodnijih francuskih filmskih reditelja.
2001. - U Njujorku je počelo suđenje četvorici optuženih za postavljanje i aktiviranje bombi 1998. u dve američke ambasade u Africi, kada je život izgubilo 224 osobe.
2001. - U eksploziji u moskovskom metrou povređene su najmanje 224 osobe.
2003. - Severna Koreja je saopštila da je ponovo pokrenula nuklearni reaktor u Jongbjonu. Ona je u decembru 2002. najavila niz akcija kojima će reaktivirati svoje nuklearne programe, uprkos činjenici da je dve godine ranije (1994) potpisala sporazum o njihovoj suspenziji.
2005. - Umro je predsednik zapadnoafričke države Togo, Gnašingbe Ejadema, koji je 38 godina vladao tom zemljom.